Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Θεολόγος Καθηγητής στο Πειραματικό ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ.
«Γιατί φοράς σκουλαρίκι;» ρώτησα πριν λίγες ημέρες έναν μαθητή μου. «Δεν ξέρω», μου απάντησε. Είχαμε τελειώσει το μάθημα και περπατώντας στο διάδρομο του σχολείου, τον προσκάλεσα να βγούμε στην αυλή για να συζητήσουμε. «Τι να πούμε;» με ρώτησε. «Μα καλά», του λέω, «δεν θέλεις να μάθεις γιατί φοράς σκουλαρίκι;» Με κοίταξε αμήχανα… και βγαίνοντας στην αυλή του σχολείου, άρχισα να του εκθειάζω εκείνα τα μουσικά κινήματα των δεκαετιών του ’70 και ’80, όταν κι εγώ έφηβος κάποτε στο Λύκειο, μέσω αυτών προσπαθούσα να είμαι εντός κι όχι εκτός των ριζοσπαστικών τμημάτων της γενιάς μου, ακούγοντας ροκ μουσική. Έτσι, λοιπόν, άρχισα να του εξιστορώ την ιστορία των U2 – ο Bono και η παρέα του ήρθαν στο νου μου εκείνη τη στιγμή. Για το πόσο επαναστατικό μουσικό γκρουπ ήταν τότε, πόσο πολιτικοποιημένοι ήταν οι στίχοι των τραγουδιών τους, πόσο αντιμιλιταριστική ήταν η μουσική τους, με αφορμή εκείνες τις ματωμένες Κυριακές κάπου στο Βορρά, στην Ιρλανδία δηλαδή, για το πώς το χαρτζιλίκι των γονιών και των παππούδων μας, αρκετοί φίλοι τής παρέας, το ξοδεύαμε για να αγοράσουμε δίσκους βινύλιο, κι όταν τους αγοράζαμε, αμέσως τρέχαμε στο σπίτι να τους παίξουμε στο πικάπ. Στο άκουσμα της λέξης πικάπ, ο καλός μαθητής μου… με ρώτησε: «τι είναι αυτό;» Ομολογώ πως ξαφνιάστηκα για λίγο, αλλά μη θέλοντας να το δείξω, του εξήγησα ότι στην εποχή του κινητού τηλεφώνου, του YouTube και του homo diktyous που ζούμε – «το f/b, “φου μπου”, μικρέ τού είπα είναι επικίνδυνο ναρκωτικό» (ενθυμούμενος τον Ουμπέρτο Έκο) – είναι φυσικό να μη γνωρίζει τη λέξη πικάπ ή μάλλον κάπου θα την έχει ακούσει αλλά δεν της έδωσε σημασία. Του περιέγραψα, λοιπόν, πως είναι το πικάπ, πως αυτό δεν παίζει μόνο του, χρειάζεται να είναι συνδεδεμένο με έναν ενισχυτή και δύο ηχεία, για να ακούγεται στερεοφωνικά η μουσική. Με άλλα λόγια, του εξήγησα πως για να ακούσομε εμείς οι νέοι μουσική αποκτούσαμε σχέση με τους δίσκους βινύλιο και το πικάπ, δεν πατούσαμε μόνο ένα κουμπί.
Όση ώρα μιλούσα στο μαθητή μου, διαπίστωσα ότι αισθανόταν ευχάριστα που άκουγε πράγματα που πιθανόν δεν είχε ξανακούσει. Και πράγματι, δεν είχε ακούσει ποτέ για τον τρόπο ψυχαγωγίας και διασκέδασης της γενιάς μου. Γενιάς ψαγμένης «μουσικά» όπως υποστηρίζαμε, αφού με τη μουσική που ακούγαμε αλλά και του τρόπου που μας επηρέαζε ακόμη και ενδυματολογικά, λέγαμε ότι εν γνώσει μας ανήκαμε κάπου· ανήκαμε στο ρεύμα και το κίνημα της νεολαιίστικης αμφισβήτησης, της κοινωνικής αλληλεγγύης, των κηρυγμάτων της ισότητας και της ελευθερίας που, χάρη των μουσικών ακουσμάτων μας – κι όχι μόνον αυτών, αφού υπήρχαν κι επιλογές στο διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων, επιλογές κινηματογραφικών ταινιών, κ.ά. – είχαμε συγκεκριμένη βιοθεωρία. «Γι’ αυτό», είπα στο μαθητή μου «και το σκουλαρίκι στο αυτί ήταν τρόπος έκφρασης, για πολλούς τότε νέους, με αποτέλεσμα η ψυχαγωγία μας να είναι τρόπος επικοινωνίας μεταξύ μας, η οποία άναβε τη φλόγα αληθινής (;) – έτσι νιώθαμε – υπαρξιακής ελευθερίας».
Το χτύπημα του κουδουνιού, έδωσε τέλος στη συζήτηση κι άφησε κάποια κενά στο μαθητή μου, παρότι με ενδιαφέρον άκουσε ότι του είπα. Στο ερώτημά μου «ξέρεις τώρα γιατί φοράς σκουλαρίκι;» η απάντησή του ήταν αποστομωτική και μονολεκτική: «όχι». «Δεν πειράζει» του εξήγησα, «θα ‘ρθει η ώρα που θα βρεις μόνος σου την απάντηση, αν το θέλεις και το ψάξεις, βέβαια. Όταν κάποια στιγμή ανοίξεις τον υπολογιστή σου για να ακούσεις μουσική, τόλμησε μικρέ να επιλέξεις κάποια τραγούδια των U2, από τους πέντε – έξι πρώτους δίσκους τους, κάπου μέχρι το 1988», του είπα και τον άφησα να μπει στην τάξη για μάθημα, παροτρύνοντάς τον ειδικότερα να ακούσει κάποια τραγούδια από το δίσκο: War.
Έχει περάσει μια εβδομάδα σχεδόν. Συναντώ κάθε μέρα τον μαθητή μου. Τον βλέπω και μου χαμογελά, σαν κάτι να θέλει να μου πει. Ελπίζω… να ψ ά χ ν ε ι το νόημα της δική του, σημερινής εξέγερσης.
