Στο πλαίσιο των “Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ημερών” που διοργανώθηκε στην Αθήνα στις 25-27 Σεπτεμβρίου ο H&M, Heritage and Museums, ένας οργανισμός, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Πολισμού και Αθλητισμού με πλούσια δράση βράβευσε τρεις επικεφαλής Μουσείων της χώρας μας για την δράση τους. Ανάμεσά τους και τον Κώστα Μανιατόπουλος του δικού μας Teriade, ένα διαμάντι του πολιτισμού της Λέσβου που έχει ακόμη να προσφέρει πολλά. Η τιμητική αυτή διάκριση που προέρχεται από έναν φορέα που διακρίνεται για την προσφορά του στον τομέα του πολιτισμού και των μουσείων, αποτελεί μια ακόμη αναγνώριση της αξίας και των δυνατοτήτων που διαθέτει το Μουσείο.
” Το 2020 οι “Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς” γιορτάστηκαν κάτω από πρωτόγνωρες συνθήκες λόγω της πανδημίας, και μέσα στο πλαίσιο αυτό, το ΔΣ του Η&Μ, αποφάσισε να συμμετάσχει εφέτος στις εκδηλώσεις του κοινού Ευρωπαϊκού Οράματος, με μια Διαδικτυακή Βράβευση, με τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης «αναγνώρισης του έργου που επιτελούν οι Διευθυντές, “στυλοβάτες” των Μουσείων μας διεθνώς» όπως αναφέρεται στο σχετικό δελτίο τύπου”, εξηγεί στα Πολιτικά ο Κώστας Μανιατόπουλος
“Για τον λόγο αυτό με την επιμέλεια της πρόεδρου του Η&Μ, Heritage and Museums-Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και Μουσεία, , κας Λίλα ντε Τσάβες-Χρονοπούλου διοργανώθηκε μια διαδικτυακή απονομή των βραβείων σε τρεις Επικεφαλής Μουσείων της Ελλάδας, οι οποίοι έχουν κατά την εκτίμηση του Heritage and Museums, διαγράψει μία αξιοσημείωτη πορεία τα τελευταία χρόνια στο χώρο των Μουσείων και του Πολιτισμού, με ιδιαίτερη έμφαση στον εκπαιδευτικό τους ρόλο.
Η Διαδικτυακή αυτή βράβευση έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου, τελευταία ημέρα των “Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ημερών” που διοργανώθηκε στην Αθήνα στις 25-27 Σεπτεμβρίου. Ο H&M, Heritage and Museums, είναι ένας οργανισμός, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Πολισμού και Αθλητισμού και έχει να παρουσιάσει μια πλούσια δράση. Ενδεικτικά ο Η&Μ, Heritage & Museums, έχει υπογράψει από το 2010 μνημόνιο Συνεργασίας με τον φορέα ΕΜF, European Museum Forum, του Συμβουλίου της Ευρώπης, με τον οποίον βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία.
Ενώ παράλληλα το έργο του Η&Μ, χαίρει αναγνώρισης από την Γενική Διευθύντρια της UNESCO, Dr Mechtild E.Rossler, κυρίως για τις διαπολιτισμικές του δραστηριότητες σε διεθνές επίπεδο”.
Ποια είναι η σημασία αυτού του βραβείου για εσάς;
Η αναγνώριση αυτή, δίπλα στις εξαιρετικούς συναδέλφους Ζανέτ Μπαττίνου Αρχαιολόγο, Διευθύντρια του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος και Σοφία Πελοποννησίου-Βασιλάκου Μουσειολόγο, Επιμελήτρια της “Οικίας Κατακουζηνού”, από έναν οργανισμό που έχει μακρά ιστορία και έχει επιτελέσει σημαντικό έργο, αποτελεί μια μεγάλη τιμή για μένα και ευχαριστώ θερμά την Πρόεδρό του, κα Λίλα ντε Τσάβες-Χρονοπούλου και το ΔΣ για αυτό. Αυτή την διάκριση που αποτελεί παράλληλα και μια δικαίωση για τον αγώνα που δώσαμε και δίνουμε όλα αυτά τα χρόνια, θα ήθελα να την αφιερώσω σε όλους αυτούς που στάθηκαν δίπλα μου και στήριξαν κατά καιρούς τις προσπάθειες μου για την ανάδειξη αλλά και την διάσωση πολλές φορές της συλλογής του”Μουσείου- Βιβλιοθήκης Στρατή Ελευθεριάδη-Teriade”.
Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι γνωρίζω και αντιλαμβάνομαι καλά ότι αυτό το βραβείο δεν αντιπροσωπεύει κι ούτε είναι αποτέλεσμα ενός διαγωνισμού για τον «καλύτερο». Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν αρκετοί συνάνθρωποί μας, που από το μετερίζι τους έχουν επιλέξει να προσφέρουν κάτι παραπάνω από το συνηθισμένο, κάτι πάνω από το συνήθως αναμενόμενο. Θέλω να πιστεύω λοιπόν ότι στο πρόσωπο μου αναγνωρίζεται και ένα μέρος από το δικό τους έργο. Κι ίσως το σημαντικότερο είναι ότι, αυτό το βραβείο αποτελεί μια δικαίωση για όλους μας και μια απάντηση σ΄αυτούς που διστακτικά κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση σκεπτόμενοι ότι «τίποτα δεν αναγνωρίζεται», όπως αποτελεί καθώς μια υπενθύμιση ότι οφείλουμε να επιστρέψουμε στην κοινωνία κάποια από αυτά που μας έχει προσφέρει.
Άλλωστε, αυτό ειδικά το βραβείο δεν είναι ένα δώρο με κάποια «πρακτική χρησιμότητα», αλλά μια ηθική δικαίωση. Αυτό το βραβείο είναι ένα «δάνειο» και όπως και ο κάθε έπαινος, δημιουργεί σ΄ έμενα τουλάχιστον, την υποχρέωση να συνεχίσω να αγωνίζομαι και να παραμένω σταθερός στις επιλογές μου.
Όμως υπήρξαν και τα δύσκολα χρόνια…
“Ναι υπήρξαν κάποια δύσκολα χρόνια, όταν προσπαθούσα, έχοντας τολμώ να πω ψευδαισθήσεις όπως τελικά αποδεδείχθηκε ότι οι τοπικές αρχές θα έδειχναν πραγματικό ενδιαφέρον γι αυτήν την πολύτιμη παρακαταθήκη που μας κληροδότησε ο Teriade. Προσπαθώντας να πείσω τον Δήμο ή την Περιφέρεια ότι το μουσείο μπορούσε να γίνει ένας σημαντικός μοχλός ανάπτυξης της Λέσβου. Δυστυχώς στην πράξη τίποτα δεν έγινε. Κάτω από αυτές τις συνθήκες έπρεπε τελικά να επιλέξω αν θα παραμείνω αμέτοχος σπαταλώντας τον χρόνο και την ενέργεία μου σε παράπονα και διαμαρτυρίες ή αν θα πολεμούσα για κάτι που άξιζε. Ευτυχώς το 2010 πραγματοποιήθηκε μετά από μακροχρόνιο και δύσκολο αγώνα η επάνοδος του Μουσείου από την εποπτεία της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, (Αποκεντρωμένη Διοίκηση σήμερα), στην εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού, μια ενέργεια που οδήγησε στον μερικό εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων του μουσείου και στην εξασφάλιση των καταλλήλων συνθηκών για την προστασία της συλλογής. Ξ
έρω πως κάποια πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα. Νοιώθω όμως καλά με τον εαυτό μου, γιατί ακόμη και στις δύσκολες στιγμές, και υπήρξαν πολλές, ποτέ δεν έπαψα να αισθάνομαι τυχερός. Πόσοι άραγε από μας μπορούν να πουν ότι τους δόθηκε η δυνατότητα να έχουν έστω κι ένα μικρό ρόλο σ΄ ένα τόσο σημαντικό όραμα όπως αυτό που είχε για τον γενέθλιο τόπο του ο Teriade; Πόσοι μπορούν να πουν ότι στην ζωή τους είχαν την ευκαιρία να συμμετέχουν έστω και προσθέτοντας ένα μικρό λιθαράκι, σε κάτι που θα επιζήσει και μετά από αυτούς;
Η Βράβευση σχετίζεται και με τις προσπάθειες που κάνατε για να λυθούν αρκετά από τα προβλήματα που είχε το μουσείο όταν αναλάβατε. Αλήθεια μπορούμε να πούμε ότι οι συνθήκες που επικρατούσαν στο μουσείο πριν από σας δεν ήταν και οι ιδανικές;
Ναι υπήρχαν αρκετά προβλήματα. Τόσο στην κατάσταση της συλλογής, όσο και στην οργάνωση της υπηρεσίας. Ξέρετε κάτι όμως; Δεν νομίζω ότι θα είχε και κανένα νόημα να σας απαριθμήσω τα προβλήματα που υπήρχαν. Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία είναι «ανταγωνιστική» ή τουλάχιστον έτσι αρέσει σε κάποιους να πιστεύουν. Νομίζουμε ότι πρέπει να είμαστε «καλύτεροι» από τους άλλους, και πολλές φορές αυτό μας οδηγεί να κρίνουμε το έργο κάποιων συνήθως από απόσταση. Κάποιοι πιστεύουν ότι αν δημιουργήσουν εντυπώσεις για το «πόσο άσχημη κατάσταση» παρέλαβαν, ή κατά την προσφιλή έκφραση των πολιτικών μας «καμένη γη», θα αιτιολογήσουν τις όποιες αστοχίες του έργου τους ή γιατί όχι την ανεπάρκειά τους. Δεν με πίεσε κανένας να αναλάβω την θέση αυτή του Διευθυντή.
Η κατάσταση που βρήκα ήταν αυτή που είχε διαμορφωθεί μετά από 20 χρόνια θητείας του αείμνηστου Καλιγιάννη και φυσικά προϊόν και αποτέλεσμα μιας κοινωνικοπολιτικής κατάστασης που επικρατούσε στον τόπο μας. Του κου Καλιγιάννη, ενός αξιόλογου ανθρώπου που έκανε αυτό που μπορούσε και αυτό που του επέτρεπαν οι τότε συνθήκες. Αν λοιπόν πίστευα ότι τα πράγματα ήταν δύσκολα, θα μπορούσα κάλλιστα να αρνηθώ τον διορισμό. Σε κάθε άλλη περίπτωση νομίζω ότι θα ήταν το λιγότερο ανήθικο να κατηγορήσω τον προκάτοχο μου για ότι έκανε ή δεν έκανε. Αλλά ο σημαντικότερος λόγος αυτής της σιωπής, ήταν ότι η διάσωση της συλλογής και η προστασία των έργων από την φθορά ήταν ένα έργο που δεν σήκωνε καμία αναβολή, χάνοντας τον χρόνο μου με διαπιστώσεις και κριτικές. Πιστεύω ότι και μόνο η επιβίωση του Μουσείου μέσα από την συνεχή λειτουργία του και τον παράλληλο αγώνα για την προβολή του όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια, ήταν κάτι που άξιζε τις όποιες προσωπικές θυσίες. Τώρα αν υπήρξαν κάποιες μάχες που θα μπορούσαν να μην χαθούν, είναι κάτι που θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε κάποια άλλη φορά. Άλλωστε αποτυχία κάποιες φορές δεν είναι να μην επιτυχαίνεις τον στόχο σου, αποτυχία είναι, να μην έχεις στόχο για να επιτύχεις. Τα επόμενα σχέδια σας για το Μουσείο; Μια από τις επόμενες ενέργειες μας είναι και η ίδρυση των φίλων του Μουσείου, αυτό είναι κάτι που θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε και σε αλλά σημαντικά βήματα για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του. Αυτή την στιγμή ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Μουσείο είναι η έλλειψη προσωπικού και σ΄αυτό στρέφονται οι προσπάθειες μας. Φυσικά θα εξακολουθήσουμε να αγωνιζόμαστε για την συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρουμε ( εκπαιδευτικά προγράμματα, παρουσιάσεις συλλογών και καλλιτεχνών κα). Παράλληλα, έχουμε επαφές και σχεδιάζουμε μια παρουσίαση έργων της συλλογής ΤΕΡΙΑΝΤ στην Γαλλία σε συνεργασία με το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο στο Παρίσι και το Γαλλικό Ινστιτούτο”.