Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Πριν δυο μέρες, στον πανέμορφο χώρο του Μουσείου-Ελαιοτριβείου Βρανάστον Παπάδο Γέρας, παρουσιάστηκε ένα μουσικό πρόγραμμα του μεγάλου μουσικοσυνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Sappho Lesvos Festival που διοργάνωσε η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.
Πλήθος ανθρώπων συνέρρευσαν στην εκδήλωση από νωρίς, με ομολογουμένως υψηλές προσδοκίες μια και η ποιότητα του έργου του μουσικοσυνθέτη είναι αδιαμφισβήτητη. Ουρά πολλών μέτρων μέσα στο λιοπύρι, είσοδος με προσκλήσεις που εξαντλήθηκαν γρήγορα και δικαιολογημένες μουρμούρες από αρκετούς που σημείωσαν πως θα μπορούσε να γίνει η εκδήλωση και σε μεγαλύτερο χώρο ώστε να παρακολουθήσουν και άλλοι τόσοι που ήθελαν αλλά δεν τα κατάφεραν.
Η διάθεση όλων τεράστια, δικαιολόγησε την όποια ταλαιπωρία πρόσβασης και όλοι περίμεναν με αδημονία την έναρξη. Οι εναρκτήριες ομιλίες, αναγκαίο κακό. Δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω το γεγονός πως ο κ. Σηφουνάκης μακρηγόρησε διαβάζοντας ένα κείμενο σελίδων, ευλογώντας κατά τη λαϊκή ρήση τα γένια του και τους προσφιλείς του καλεσμένους. Ακούσαμε και εμπεδώσαμε πως χωρίς εκείνον ο Σταύρος Ξαρχάκος δεν υπήρχε περίπτωση να μας καταδεχτεί, υπομείναμε τις πλούσιες αναφορές στην εταιρία Αρχιπέλαγος και το Μουσείο Βρανά που γιορτάζουν τα 20 χρόνια τους με την εκδήλωση και μπερδευτήκαμε στο αν τελικά η διοργάνωση είναι της Περιφέρειας ή δική του. Φρόντισε να ευχαριστήσει ενδελεχώς και με πλούσιες αναφορές τους μισούς Περιφερειάρχες της χώρας που ήρθαν ή δεν κατάφεραν να έρθουν πλην αυτού που τον προλόγισε και πλήρωσε την εκδήλωση. Ακούσαμε μέχρι και ιστορίες για τότε που έπινε ούζα πριν από δεκαετίες με το συνθέτη στο Πασαλιμάνι αλλά χαμογελάσαμε με συμπάθεια. Έτσι συμβαίνει με όλους τους υπερήλικες, αρέσκονται σε διηγήσεις από ιστορίες του παρελθόντος χωρίς να κατανοούν πως ελάχιστα μας ενδιαφέρουν.
Τελικά ήρθε η πολυπόθητη στιγμή. Ο τεράστιος καλλιτέχνης πήρε τη θέση του για την έναρξη της εκδήλωσης, αλλά … πριν να ξεκινήσει, άρπαξε το μικρόφωνο και σε έντονο ύφος άρχισε να μας μαλώνει επειδή δήθεν δεν χειροκροτήσαμε τους μουσικούς του όταν βγήκαν στη σκηνή. Μάλλον δεν θα είχε παρατηρήσει πως οι μουσικοί του δεν αναγγέλθηκαν, ανέβηκαν μεμονωμένα στη σκηνή ενώ ακόμα το πλήθος του κόσμου προσπαθούσε να καθίσει και μια κυρία στο μικρόφωνο φώναζε να συντομεύουν οι όρθιοι.
Ακόμα και αν ο συνθέτης είχε δίκιο, ακόμα και αν αυτή ήταν η μοναδική παράλειψη του κοινού, παρόλο που διαφωνώ όσο αφορά το προκαταβολικό χειροκρότημα η παρέμβασή του ήταν αγενής και άστοχη το ελάχιστο. Δεν ήταν σίγουρα ατυχής όπως διάβασα, διότι δεν επρόκειτο για ατύχημα αλλά για εσκεμμένη και σκεπτόμενη δήλωση. Νομίζω πως το χειροκρότημα επί σκηνής είναι η αυθόρμητη εκδήλωση επιβράβευσης ενός καλλιτέχνη για το έργο που επέδειξε. Το να χειροκροτώ προκαταβολικά κάποιον επειδή προτίθεται να παίξει μουσική χωρίς να τον ακούσω, μονάχα ως ενθάρρυνση μπορώ να το εκλάβω, χωρίς αυτό να είναι κακό.
Ο συνθέτης μας μάλωσε ωστόσο και κοιτώντας μας από το δυσθεώρητο ύψος του μεγαλείου του, ξέχασε να μας εκφράσει την οποιαδήποτε πιθανή τιμή που δεν ένιωσε, διότι παρουσιάζει το έργο του σε ένα νησί με πολιτιστική παράδοση και δημιουργία, σε ένα νησί με τόσους πολλούς καλλιτέχνες και δημιουργούς ανά τους αιώνες που συγκρινόμενοι με το δικό του έργο τον τοποθετούν στην κατηγορία του νάνου. Ο συνθέτης Ξαρχάκος δεν αισθάνθηκε τιμή που συμμετέχει σε μια εκδήλωση προς τιμήν της Αρχαίας ποιήτριας που είναι ξακουστή στα πέρατα της γης, δεν ένιωσε δέος που ακούγεται η μουσική του στα χώματα που πάτησε ο Ελύτης. Ο Ξαρχάκος αισθανόταν πως μας έκανε χάρη που ήρθε στα μέρη μας για χατίρι του φίλου του μονάχα που έχουν κοινές πολιτικές πεποιθήσεις και πίνουν ούζα παρέα.
Ήρθε λοιπόν ο Ξαρχάκος στη Λέσβο να μας ξεβλαχέψει όπως έλεγε και μια ψυχή παλιότερα, μας επέπληξε, μας είπε πως δε θέλει χειροκρότημα ετεροχρονισμένα για τους μουσικούς του, σαν κάποιοι ευγενικά το πρόσφεραν. Κι ύστερα μετά από μερικά τραγούδια, σαν του πέρασε η σύγχυση, μάλλον το μετάνιωσε, γύρισε προς το κοινό και είπε «Το παράκανα» αλλά «νερό κι αλάτι» και τα έκανε χειρότερα. Όταν κοιτάς από το θρόνο σου το πόπολο δεν χωρά στο στόμα σου η συγνώμη, δίνεις μονάχος στον εαυτό σου άφεση αμαρτιών και συνεχίζεις τις διδαχές στους απολίτιστους.
Διάβασα όλα τα κείμενα των επομένων ημερών στα ΜΜΕ πριν γράψω. Κλισέ για «μαγικές στιγμές» και «υπέροχες βραδιές» από τα τοπικά μέσα και ένα δυο δημοσιεύματα σε μέσα της Πρωτευούσης που έλεγαν πως «ο Ξαρχάκος τα ‘χωσε άφοβα στο κοινό του και δεν κόλλωσε». Ε μα βέβαια ,χρειάζεται μεγάλο θάρρος για να είσαι υπερόπτης, υπερφίαλος, αλαζόνας και αγενής σε ένα κοινό «βαρβάρων» που στήθηκαν ώρες για να σε ακούσουν. Θέλει να μη φοβάσαι για να ξεχάσεις να ευχαριστήσεις αυτούς που σε πλήρωσαν για να παίξεις τη μουσική σου, διότι κ. Σταύρο μας δε σε πλήρωσε ο φίλος σου ο Νίκος εμείς μέσω της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου σε πληρώσαμε αν δεν το θυμάσαι.
Κλείνοντας συνειδητοποίησα πως το μεγαλείο ενός καλλιτέχνη ουδόλως συνάδει με το μεγαλείο ενός ανθρώπου. Ένας τεράστιος σε δημιουργία συνθέτης όπως ο Ξαρχάκος μπορεί να είναι ταυτόχρονα ένας απίστευτα αγενής και αλαζόνας ηλικιωμένος. Τα παραδείγματα πολλά παγκοσμίως και η συμπεριφορά Ξαρχάκου ακόμα μια επιβεβαίωση.
Θυμήθηκα τον αείμνηστο Θανάση Βέγγο, έναν τεράστιο ηθοποιό αλλά πάνω από όλα άνθρωπο, που από συστολή δεν έβγαινε να τον χειροκροτήσουν στο τέλος των παραστάσεων του κι όταν το έκανε μετά από παρατεταμένα χειροκροτήματα έσκυβε το κεφάλι και ευχαριστούσε με το χέρι στην καρδιά τους «καλούς του ανθρώπους».
Τι να τις κάνω τις μεγαλειώδεις μουσικές δημιουργίες αν η ψυχή εξαντλείται στις νότες του πενταγράμμου και δεν έχει περίσσευμα στις ανθρώπινες εκδηλώσεις. Και για να μην είμαι απόλυτος μπορεί να ήταν απλά μια κακιά στιγμή αλλά το γεγονός πως ούτε στο τέλος της παράστασης δεν υπήρξε η παραμικρή ευχαριστία προς το κοινό ο ελάχιστος φόρος τιμής προς το νησί, μάλλον με οδηγούν προς το αντίθετο συμπέρασμα. Τελειώνω, ο παντελώς άσημος, δανειζόμενος τα λόγια του διάσημου συνθέτη. «Λυπάμαι» κ. Ξαρχάκο.
