Σ’ ένα χωριό της Λέσβου, μια Γαλλίδα, η Ζοζέτ, βρήκε όσα δεν της έδωσε η πόλη της
Ξύλινα παγκάκια που φιλοξενούν παρέες κάθε ηλικίας: από παππούδες με κομπολόι, μέχρι πιτσιρίκια με ποδήλατα που στήνουν αγώνες ταχύτητας ανάμεσα στις γλάστρες ή διαβάζουν τα βιβλία τους. Παραδοσιακά καφενεία, φυτά που μοσχοβολούν, κουβέντες που διασταυρώνονται και βλέμματα που σε χαιρετούν πριν καν πεις «γεια», όλα αυτά συνθέτουν το σκηνικό της πλατείας του Μεσότοπου Λέσβου, που θυμίζει παλιές ελληνικές ταινίες. Εδώ δεν υπάρχει βιασύνη – μόνο χαμόγελα και ωραίες μυρωδιές.
Κυριακή μεσημέρι κάτω από τον ίσκιο των δέντρων, καθόμαστε στο Καφέ-Ψησταριά «Ο Πάλλας», την οικογενειακή επιχείρηση του σεφ Στράτου Ιωσηφέλλη. Κεφτεδάκια του ονείρου, μπιφτέκια που όμοιά τους δεν έχεις δοκιμάσει, χάχλες (μια μορφή τραχανά σε σχήμα βαρκούλας που συναντάμε αποκλειστικά στη Λέσβο) με αυγό, ντομάτα και άλλα πεντανόστιμα υλικά, παπαλίνα μοναδική, και πολλά ακόμα ντόπια κεράσματα συνθέτουν το τραπέζι μας. Από εκεί περνούν και μας χαιρετούν διάφοροι κάτοικοι του χωριού και καλλιτέχνες της περιοχής, όπως ο κατασκευαστής μουσικών οργάνων Γαβρίλος Βουγιούκας, μπογιατζής στο κύριο επάγγελμα, που δημιουργεί μουσικά όργανα από… κονσερβοκούτια, και λίγο αργότερα όλοι φωνάζουν τη Ζοζέτ, που περνά με τις κόρες και τα εγγόνια της. Μια Γαλλίδα πρώην δασκάλα αγγλικών(έχει βγει στη σύνταξη), που μένει στη Ρουέιγ-Μαλμεζόν, κοντά στις Βερσαλλίες, λίγο έξω απ’ το Παρίσι, η οποία επισκέπτεται το νησί, και συγκεκριμένα τον Μεσότοπο Λέσβου, επί 39 χρόνια. Κάθε καλοκαίρι, σχεδόν σαν έθιμο.
Μεσότοπος Λέσβου
Μόλις ο Σταύρος μού λέει πως έρχεται στον Μεσότοπο εδώ και 39 χρόνια, πετάγομαι αυθόρμητα από το τραπέζι. Θέλω να τη γνωρίσω. Κάτι μέσα μου αναδεύεται – ίσως γιατί κι εγώ μεγάλωσα με ιστορίες από το Παρίσι. Οι παππούδες μου έζησαν εκεί πολλά χρόνια, δούλεψαν, αγάπησαν… Και κάθε καλοκαίρι γύριζαν στην Ελλάδα, μέχρι που εγκαταστάθηκαν για πάντα. Ίσως γι’ αυτό και με συγκινούν πάντα αυτοί οι αόρατοι δεσμοί ανάμεσα στους τόπους και στους ανθρώπους. Οι ρίζες που απλώνονται σε δύο χώρες, σε δύο γλώσσες, σε δύο ζωές.
Κάθομαι δίπλα της στο παγκάκι κάτω απ’ τα δέντρα της πλατείας και συστηνόμαστε. Από εκεί ξεκινά μια κουβέντα που δεν ήθελα να τελειώσει… Είναι γλυκιά, ευγενική, μ’ εκείνο το χαρακτηριστικό φωτεινό χαμόγελο που σε κάνει να νιώθεις ότι την ξέρεις χρόνια, ακόμα κι αν μόλις τη γνώρισες. Ντυμένη απλά, μιλάει ελληνικά με άψογη προφορά, εκπέμποντας μια ήρεμη καλοσύνη που δύσκολα βρίσκεις.
Μεσότοπος Λέσβου. Η πλατεία του χωριού.
Η «Ζοζέτ μας, η Γαλλίδα μας», όπως τη λένε πια όλοι, ήρθε πρώτη φορά στη Λέσβο με τον άντρα της και την κόρη τους –τότε 9 μηνών– για να επισκεφθούν μια φίλη τους που δούλευε ως μπέιμπι σίτερ στον Μόλυβο. Μια αυθόρμητη απόφαση, μια διαδρομή στον χάρτη, και η ζωή τους άλλαξε για πάντα. «Την πρώτη φορά που επισκεφτήκαμε το νησί, το 1988, ήρθαμε για να δούμε μια φίλη μας. Μας είχε στείλει γράμμα στη Γαλλία και μας έλεγε ότι το μέρος ήταν καταπληκτικό και πολύ γραφικό. Ήταν αρκετό αυτό για μας. Κάτι μας τράβηξε στον Μεσότοπο», μου λέει χαμογελαστή. Και το πιστεύεις. Το βλέπεις στα μάτια της.
Η Ζοζέτ στην πλατεία του χωριού
«Ήρθαμε κι ερωτευτήκαμε την πλατεία του χωριού, αλήθεια. Ο Φώτης, ο φίλος μας πλέον στο χωριό, ρώτησε αν υπήρχαν δωμάτια για να νοικιάσουμε και μείναμε για 2 εβδομάδες. Τη δεύτερη φορά ήρθαμε με τους φίλους μας και τα παιδιά μας και γυρίσαμε όλο το νησί. Θυμάμαι, είχαμε νοικιάσει και ποδήλατα στη Σκάλα Καλλονής και γυρίσαμε όλο το νησί, τόσο με το ποδήλατο όσο και με τα πόδια. Πήγαμε από τον Μεσότοπο μέχρι την Άγρα, τη Βατούσα, από τον Μεσότοπο μέχρι Χίδηρα με τα πόδια. Δεν νοικιάζαμε αυτοκίνητο, θέλαμε να μάθουμε κάθε μέρος αυτού του παραδεισένιου τόπου όπως οι ντόπιοι. Κι από τότε αποφασίσαμε να ερχόμαστε κάθε καλοκαίρι, ώσπου αγοράσαμε και το δικό μας σπίτι. Φέτος ήρθα και τις Απόκριες για να δω τα έθιμα του τόπου, ενώ έχουμε κάνει με την οικογένειά μας Πάσχα δύο φορές εδώ. Μοναδική εμπειρία. Η Λέσβος έγινε το καταφύγιό μας».
Η Ζοζέτ έχει επισκεφτεί κι άλλα ελληνικά νησιά. Σαντορίνη, Αμοργός, Σκόπελος, Κεφαλονιά, Λήμνος, Σάμος, Πάτμος, Ρόδος είναι μερικά μόνο από αυτά στα οποία ταξίδεψε με την οικογένειά της, αλλά πάντα η Λέσβος έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά της. Δεν έρχεται απλώς για διακοπές. Έρχεται για να συναντήσει τις φίλες της. Για να φάει λεμονάτες πατάτες με αρνάκι στον φούρνο. Για να επισκεφτεί τη Συκαμιά και να κολυμπήσει στο Σίγρι. Για να νιώσει ότι ανήκει κάπου όπου την ξέρουν με το μικρό της όνομα.
Παραδοσιακά καφενεία του Μεσότοπου
«Μου αρέσει πολύ να πηγαίνω στο Σίγρι και να κολυμπάω. Η παραλία είναι μεγάλη, δεν έχει πολύ κόσμο, χαλαρώνω και ηρεμώ, είτε μόνη είτε με τους αγαπημένους μου. Τα νερά της είναι καθαρά. Λατρεύω επίσης τη Συκαμιά. Η Ελλάδα και κυρίως ο Μεσότοπος μου αρέσουν για τα φαγητά και τα φρέσκα ντόπια προϊόντα τους. Οι λεμονάτες πατάτες στον φούρνο με αρνάκι είναι το αγαπημένο μου φαγητό». (γελάει)
Δεν είναι, όμως, μόνη της για διακοπές, αλλά με τις κόρες της –που τη συνοδεύουν από μωρά– και τα 6 εγγόνια της: την Ελένη, τον Ραφαήλ, τον Νόαμ, τον Παύλο, τη Μάγδα, και τη Σουζάνα. Παίζουν τριγύρω μας, ζωγραφίζουν, γελούν, τρώνε σύκα… Όμως κάτι σ’ αυτή τη σκηνή δεν είναι απλό: είναι σαν να κοιτάς μια πολυπολιτισμική οικογένεια δεμένη με ρίζες ελληνικές, βαθιές, αληθινές.
Τα εγγόνια της Ζοζέτ στην πλατεία του χωριού
«Φέτος ήρθα πρώτα κι έμεινα για 10 μέρες μόνη με τα 3 μου εγγόνια και μετά ήρθαν και οι κόρες μου με τα υπόλοιπα. Για τις κόρες μου το χωριό είναι πάρα πολύ σημαντικό, τους αρέσει η φύση εδώ και οι άνθρωποι. Η μεγάλη μου κόρη, με τα κατάξανθα μαλλιά της, όπως και τα εγγόνια μου, ξεχώριζαν εδώ λόγω χρώματος, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ κανείς δεν τους ξεχώρισε για τίποτα, κι αυτό είναι το μαγικό για μένα στο χωριό. Πάντα νιώθαμε ότι ανήκουμε εδώ. Ερωτεύτηκαν το χωριό κι έχουν φίλες με τις οποίες μιλάνε όλο τον χρόνο με βίντεοκλήσεις, όπως κι εγώ. Είμαστε δεμένοι με πολλούς ανθρώπους εδώ. Στην πόλη που μένουμε δεν έχω ιδιαίτερες σχέσεις με τους ανθρώπους. Εδώ όλοι ξέρουν το όνομά μου, ενώ στην πόλη μου σχεδόν κανένας. Όταν είχα προβλήματα, μιλούσα πολύ με τους φίλους μου εδώ, κι ήταν πάντα δίπλα μου. Δεθήκαμε πολύ, για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό, οι ανθρώπινες σχέσεις. Έχω φίλες με τις οποίες μπορώ να μιλήσω για όσα νιώθω και σκέφτομαι, να τις εμπιστευτώ – γι’ αυτό και αποφάσισα να μάθω ελληνικά».
Ξεκίνησε την εκμάθηση ελληνικών όταν ήταν 50 ετών και τώρα είναι 71. Έκανε στην αρχή μαθήματα με μια καθηγήτρια από την Καβάλα μέσω skype δύο ώρες την εβδομάδα μέχρι πρόπερσι, κι από τότε κάνει μία ώρα την εβδομάδα, γιατί πλέον τα ελληνικά της είναι άπταιστα. «Ενημερώνομαι για τις ειδήσεις της Ελλάδας από το κρατικό σας κανάλι ηλεκτρονικά και βλέπω ψυχαγωγικές εκπομπές. Διαβάζω πολλά βιβλία στα ελληνικά και βλέπω συνέχεια σειρές. Είμαι φανατική του Grandhotel, έβλεπα Άγριες μέλισσες, ενώ το Μaestro blue μου άρεσε πολύ. Λατρεύω τη Χάρις Αλεξίου, είναι μοναδική γυναίκα με υπέροχη φωνή. Ακούω Σωκράτη Μάλαμα, Γιάννη Κότσιρα, και φυσικά Νταλάρα. Μου αρέσει η παραδοσιακή μουσική και τα έντεχνα. Όταν έχω προβλήματα στη Γαλλία, ακούω ελληνική μουσική και ξεχνιέμαι στ’ αλήθεια».
Η Ζοζέτ με τις Ελληνίδες φίλες της
Αν δεν είχε τα παιδιά της κοντά στη Γαλλία, το σίγουρο είναι ότι θα είχε εγκατασταθεί μόνιμα στο χωριό, μου εμπιστεύεται. «Μου άρεσε πολύ η ζωή εδώ και τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, είναι τόσο διαφορετική από τη ζωή στη Γαλλία. Πίνουμε το καφεδάκι μας το πρωί, μαγειρεύουμε μαζί, πηγαίνουμε εκδρομές. Ο Μεσότοπος Λέσβου είναι το χωριό μου, μια πατρίδα για μένα. Η δεύτερη πατρίδα μου. Οι άνθρωποι απ’ το χωριό με επισκέπτονται και στη Γαλλία βέβαια. Ο Φώτης ήρθε με τη γυναίκα και την κόρη του. Ο Ντίνος ήρθε στο σπίτι μου για τα Χριστούγεννα και η Βάσω έχει έρθει πολλές φορές, γιατί είμαστε πολύ δεμένες. Οι άνθρωποι αυτοί είναι θησαυρός. Μαζί τους χαμογελάω και μπορώ να είμαι ο εαυτούς μου».
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έρχεται χωρίς τον σύζυγό της, καθώς διαγνώστηκε με Αλτσχάιμερ. Παρ’ όλα αυτά, εκείνη συνεχίζει – ως φόρο τιμής στη ζωή που έχτισαν μαζί σ’ αυτό τον τόπο. Μου λέει με συγκίνηση: «Νομίζω πως θα ήθελε πολύ να συνεχίσω να έρχομαι… για εμάς, για την οικογένειά μας. Παλιά έκανε εκθέσεις φωτογραφίας στο χωριό με ντόπιους. Έχω πολλές φωτογραφίες που τράβηξε από το χωριό,- και κυρίως την πλατεία του(7 Aυγούστου το 2012 είχε διεξαχθεί η έκθεση φωτογραφίας με θέμα: “Ο Μεσότοπος και η πλατεία του μέσα από τον φακό των Γάλλων φίλων μας Alain Hanquez και Bernard Starck 1992-2011”)».
Φεύγοντας, με ρωτά αν θέλω να την επισκεφτώ στη Γαλλία. Ανταλλάσσουμε αριθμούς, λέξεις και βλέμματα. Κρατώ στο μυαλό μου την εικόνα μιας γυναίκας που μετέτρεψε έναν τόπο διακοπών σε σπίτι και μια απλή συνήθεια σε δεσμό ζωής.
Η Ζοζέτ είναι από εκείνες τις σπάνιες φιγούρες που αποδεικνύουν πως η αγάπη για έναν τόπο δεν έχει γλώσσα, εθνικότητα ή σύνορα. Έχει καρδιά.
Merci, Ζοζέτ. Για όλα. Για το χαμόγελο, για την ιστορία, για την αλήθεια σου.
ΠΗΓΗ ATHENS VOICE -ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ
