Όταν ο γυμναστής του Πανεπιστημίου, Παπάζογλου, δεν θυμάμαι το μικρό του, ήρθε το 1990, λίγες μέρες πριν την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης στις 8 Νοεμβρίου 1912, στην αίθουσα που είχαμε παράδοση εκείνη τη μέρα (στο κτίριο που ανήκε στην τότε Α.Τ.Ε., στην οδό Βουρνάζων. Δεν θα το θυμούνται οι συνάδελφοι αλλά συμπτωματικά το μάθημα ήταν «Ιστορία Οθωμανικού Χώρου»), για να σημειώσει ποιοι θα ήθελαν να παρελάσουν, αρκετοί ήταν αυτοί που δήλωσαν συμμετοχή.
Εμένα, για να πω την αλήθεια, με δήλωσε κάποιος άλλος εθελοντής, του οποίου ο παππούς είχε σκοτωθεί στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 και ήθελε να τιμήσει τη μνήμη του.
Και κάπως έτσι, εκών άκων, άρχισε το πράγμα, που εξελίχθηκε σε μια από τις εμπειρίες στα φοιτητικά χρόνια που έχω να θυμάμαι. Μιλάμε για το 1990, γιατί δεν ξέρω αν συμμετέχει τώρα το Πανεπιστήμιο στην παρέλαση.
Το πρωί της 8ης/11, ντύθηκα με τα ρούχα της παρέλασης, στήθηκα μπροστά στον καθρέφτη και προφανώς μου άρεσε αυτό που είδα, ή εν πάση περιπτώσει δεν το απέρριψα και εντελώς.
Μπλε σακάκι-μου έρχονταν λίγο μεγάλο αλλά μάλλον έφταιγε το ότι ήμουν πολύ αδύνατος τότε, τέλος πάντων, που να βρεις και καλύτερο, κληρονομιά του Πανεπιστημίου απ’ την Παιδαγωγική Ακαδημία.
Άσπρο πουκάμισο με μπλε γραβάτα και τζιν παντελόνι (χάριν κάποιας στοιχειώδους ομοιομορφίας), για να μην αναφέρω το φετίχ της εποχής, τις άσπρες κάλτσες, και κατέβηκα στην προκυμαία (απ’ την Καλλιθέα που έμενα τότε).
Βρήκα τους εθελοντές του Πανεπιστημίου, που είχαν φτάσει πριν από μένα, κοντά στο άγαλμα της Σαπφούς, αστειευτήκαμε λίγο μ’ αυτούς που γνωρίζαμε, όταν έφτασαν όλοι στοιχηθήκαμε και όταν δόθηκε το σύνθημα ξεκινήσαμε…
Η παρέλαση γινόταν στην προκυμαία, άρχιζε περίπου στο φαστ-φουντ «Απόλαυση» που υπήρχε τότε (τώρα δεν υπάρχει) και τελείωνε στη γωνία της προκυμαίας, στο κτίριο της Νομαρχίας.
Η μέρα ήταν κάπως συννεφιασμένη (επειδή όμως οφείλουμε να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο, δεν έβρεχε τουλάχιστον), χάσαμε κάμποσες φορές το βήμα, αλλά κανείς δεν θα θυμάται αυτές τις λεπτομέρειες. Το βασικό ήταν ότι συμμετείχαμε στην παρέλαση της 8ης Νοεμβρίου 1990 στη Μυτιλήνη.
Κάποιος, κάποτε, μου είχε πει πως όλα περνάνε απ’ το στομάχι. Απ’ την τσέπη στο προκείμενο. Έχει βάση αυτό.
Δύο χρόνια αργότερα κάναμε μια ομαδική εργασία για την αρχιτεκτονική της Λέσβου. Όλα τα αρχοντικά που βλέπουμε να κοσμούν τη Μυτιλήνη, χτίστηκαν στα τέλη του 19ου – αρχές 20ου αιώνα, όταν η αναδυόμενη αστική τάξη του νησιού-εμπορική, αλλά και παραγωγική κατά βάση-έφτανε ως τα κέντρα της Δ. Ευρώπης, της Ρωσίας και της Ουκρανίας, αντιπροσωπεύοντας και εμπορευόμενη τα προϊόντα, όχι μόνο της Λέσβου αλλά και ολόκληρης της Μικρασίας.
Με την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος, το 1912, η Λέσβος έχασε την ενδοχώρα που είχε ως τότε… Η τσέπη, που λέγαμε, στένεψε. Το στομάχι…
Ναι, αλλά το να ανήκεις στον εθνικό κορμό…; Είναι θεμελιώδες ο κάθε άνθρωπος να είναι ελεύθερος να ανθίσει, όπου και αν ζει, όπου και αν ανήκει, ότι και αν είναι, αλλά πολλές φορές δεν περνάνε όλα απ’ το στομάχι. Είδα σε φωτογραφίες γραμμένο σε τοίχους στην Κύπρο, από την εποχή του αγώνα κατά της αγγλικής κατοχής ένα σύνθημα… «Την Ελλάδα θέλομεν και ας τρώγωμεν πέτρες»…
Γιώτας Ευθύμιος
