Από τις πρώτες βάρκες των ψαράδων πριν το 1870 μέχρι τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, η Σκάλα Καλλονής κουβαλά μια ζωντανή ιστορία θάλασσας, αλιείας και παράδοσης.
Η Σκάλα Καλλονής είναι άρρηκτα δεμένη με τη θάλασσα, την αλιεία και την ιστορία της περιοχής. Ο κόλπος της Καλλονής ήταν πλούσιος σε θαλάσσια ζωή από τα αρχαία χρόνια, γνωστός για τα λαβράκια, τις τσιπούρες, τα λιθρίνια, αλλά κυρίως για τα χτένια και τις σαρδέλες του. Η φήμη του ξεπερνούσε τα σύνορα της Λέσβου και έφτανε μέχρι τις Αιολικές και Ιωνικές πολιτείες.
Η αφθονία του κόλπου της Καλλονής αποτέλεσε πόλο έλξης για ψαράδες από τις γύρω περιοχές, που έρχονταν για να ζήσουν τις οικογένειές τους. Ένας από τους πρώτους μικρούς ψαράδες που έφτασε εδώ πριν από το 1870 ήταν ο Στέλιος Χριστοφύλλης, γνωστός ως Μπαρμπαστελλάκης, ο οποίος αφηγούνταν ότι εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν ούτε σπίτια ούτε βάρκες στη Σκάλα.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ψαράδες από το Αϊβαλί έρχονταν στη Λέσβο για να ψαρέψουν χτένια, σαρδέλες και κεφαλόπουλα. Το 1907, οι Κυδωνιάτες αλιείς έστησαν στην Αχλαδερή μια πλάκα όπου έγραψαν: «Κυδωνιάτες αλιείς, ίδρυσαν το ναό του Αγίου Δημητρίου, 1907», αφήνοντας το αποτύπωμά τους στην ιστορία του τόπου.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία εγκαταστάθηκαν στη Σκάλα Καλλονής, σε έναν τόπο που μέχρι τότε είχε μόνο λίγες αποθήκες για το διακομιστικό εμπόριο. Οι πρόσφυγες ίδρυσαν τον οικισμό της Αγίας Άννας γύρω από την εκκλησία, φέρνοντας μαζί τους τις γνώσεις και τις παραδόσεις τους στη θάλασσα και την αλιεία.
Η καθημερινότητα τότε ήταν απλή αλλά δύσκολη. Με βάρκες και δίχτυα, οι ψαράδες έβγαιναν στα νερά του κόλπου τις αυγές, όταν η θάλασσα ήταν γεμάτη ζωή. Οι σαρδέλες και τα χτένια αποτελούσαν το καθημερινό τους μεροκάματο, το ψάρεμα ήταν το ψωμί τους και το λιμάνι της Σκάλας το κέντρο της ζωής τους. Εκεί ξεφόρτωναν τα ψάρια, τα μοίραζαν σε τενεκέδες και τα έστελναν στις ταβέρνες και στα σπίτια της Λέσβου και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Με το πέρασμα των χρόνων, η Σκάλα Καλλονής μεγάλωσε και εξελίχθηκε. Απέκτησε καταστήματα και ζωή, όμως το ψάρεμα και η παράδοση της θάλασσας παραμένουν βαθιά ριζωμένα στην ταυτότητα της περιοχής.
Η ιστορία της Σκάλας Καλλονής υπενθυμίζει την αδιάκοπη σύνδεση του τόπου με τη θάλασσα, την επιμονή των ανθρώπων της να κρατήσουν ζωντανή την παράδοση και την ανάγκη προστασίας αυτού του πλούτου για τις επόμενες γενιές.
Πηγή: Αντώνης Παπαστυλιανός, στα «Καλλονιάτικα».
