Το γεγονός ότι χρειάστηκε πολιτική παρέμβαση για να αποκτήσει ο πολίτης δωρεάν πρόσβαση στα ίδια του τα χρήματα, δεν είναι μια απλή τροπολογία. Είναι καθρέφτης του συστήματος στο οποίο ζούμε.
Μια απόφαση που μπορεί να φαίνεται «φιλολαϊκή» στην πρώτη ανάγνωση κρύβει από πίσω της ένα βάθος οικονομικών και πολιτικών στοχεύσεων. Η τροπολογία Πιερρακάκη που καταργεί τις χρεώσεις για αναλήψεις από ΑΤΜ άλλων τραπεζών-μελών της ΔΙΑΣ, έρχεται να διορθώσει μια στρέβλωση χρόνων, αλλά και να ανοίξει νέα ερωτήματα.
Για χρόνια, οι Έλληνες πλήρωναν 1,5 ή και 2 ευρώ απλώς για να “σηκώσουν” 50 ή 100 ευρώ από ένα ΑΤΜ άλλης τράπεζας. Και το έκαναν γιατί δεν είχαν άλλη επιλογή – ειδικά στην περιφέρεια, στα νησιά, στα χωριά, εκεί που υπάρχει ένα ΑΤΜ για ολόκληρο τον οικισμό. Εκεί που δεν έχεις άλλη επιλογή – άρα, δεν έχεις και φωνή.
Δεν ήταν «έξοδα διαχείρισης». Ήταν ένα καθημερινό “χαράτσι” για τους πολλούς, που ποτέ δεν έγινε θέμα. Μέχρι που έγινε.
Η κατάργηση των χρεώσεων για αναλήψεις από οποιοδήποτε ΑΤΜ τράπεζας που συμμετέχει στο ΔΙΑΣ, έρχεται αργά αλλά δικαίως. Και αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο:
Ότι το αυτονόητο δεν είναι ποτέ αυτονόητο, αν δεν το απαιτήσεις.
Ότι πίσω από κάθε «μικρή προμήθεια», μπορεί να κρύβεται μια μεγάλη δομική αδικία.
Ότι η πολιτεία μπορεί να παρέμβει, αν υπάρχει πίεση. Αν υπάρχει αντίδραση. Αν δεν υπάρχει σιωπή.
Ποιος πληρώνει το κόστος;
Το κόστος των 20–25 εκατ. ευρώ που θα επωμιστούν οι ελληνικές τράπεζες, δεν είναι απλό. Μιλάμε για καθαρή απώλεια εσόδων σε μια περίοδο που το τραπεζικό σύστημα δείχνει μεν σημάδια σταθερότητας, αλλά εξακολουθεί να παλεύει με το έλλειμμα εμπιστοσύνης από τους πολίτες.
Οι ιδιώτες πάροχοι (Euronet, Cashflex, Cashzone) δέχονται ακόμα μεγαλύτερη πίεση, με το DAF να πέφτει στα 1,5 ευρώ ή και να μηδενίζεται σε περιπτώσεις συνεργασιών με τράπεζες. Μιλάμε για εταιρείες που στηρίζονται αποκλειστικά στα τέλη αυτά για να συντηρήσουν το δίκτυό τους.
Η κυβέρνηση έρχεται να πατήσει πάνω στις κοινωνικές αντιδράσεις. Η απόφαση μοιάζει με προεκλογικό δώρο ή έστω ένα μέτρο εκτόνωσης της πίεσης που συσσωρεύεται λόγω ακρίβειας. Μην ξεχνάμε ότι είχε προηγηθεί και το πλαφόν στις χρεώσεις για εμβάσματα και πληρωμές.
Η κατάργηση των διατραπεζικών χρεώσεων στα ΑΤΜ έρχεται να καλύψει ένα χρόνιο θεσμικό κενό στην εγχώρια τραπεζική αγορά. Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η πρόσβαση σε μετρητά θεωρείται δημόσιο αγαθό, στην Ελλάδα οι προμήθειες λειτούργησαν για χρόνια ως ένας μηχανισμός άνισης επιβάρυνσης, κυρίως για τις ευάλωτες ομάδες και την περιφέρεια.
Η παρέμβαση Πιερρακάκη αποτελεί ουσιαστικά μια διορθωτική κίνηση με καθαρό δημοσιονομικό αποτύπωμα: το κόστος μετακυλίεται πλέον στις ίδιες τις τράπεζες, επηρεάζοντας τα καθαρά έσοδά τους από προμήθειες, τα οποία είχαν φτάσει να αποτελούν βασικό πυλώνα κερδοφορίας, ιδίως σε περιόδους περιορισμένης δανειοδοτικής δραστηριότητας.
Η ουσία όμως δεν βρίσκεται μόνο στους αριθμούς:
Η αποκατάσταση της ισότιμης πρόσβασης στα μετρητά επαναφέρει στον διάλογο τη σχέση του πολίτη με το τραπεζικό σύστημα και θέτει επί τάπητος το ζήτημα της χρηματοοικονομικής δικαιοσύνης.
