Η εικόνα της ελληνικής γειτονιάς αλλάζει: μέσα σε 13 χρόνια χάθηκε πάνω από το μισό των περιπτέρων, ενώ τα μικρά παντοπωλεία υποχωρούν μπροστά στη δυναμική των μεγάλων αλυσίδων και του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Η παραδοσιακή ελληνική γειτονιά χάνει τη μορφή της, καθώς τα μικρά καταστήματα που για δεκαετίες αποτελούσαν σημεία αναφοράς —περίπτερα, μπακάλικα, παντοπωλεία— συρρικνώνονται με γρήγορους ρυθμούς. Οι αλλαγές στο λιανεμπόριο, η είσοδος μεγάλων αλυσίδων σε κάθε γωνιά των πόλεων και η εκτίναξη του ηλεκτρονικού εμπορίου έχουν οδηγήσει χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις σε κλείσιμο.
Τα περίπτερα, που άλλοτε ήταν ο «παλμός» της γειτονιάς, παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη απώλεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έρευνας Census της NielsenIQ, από τα 9.130 περίπτερα που λειτουργούσαν το 2011, μόλις 4.200 παρέμεναν ενεργά το 2024 — μια πτώση 54%. Το παραδοσιακό μοντέλο πώλησης, η αδυναμία ανταγωνισμού στις τιμές και η αλλαγή στις αγοραστικές συνήθειες έχουν αφήσει τον κλάδο εκτεθειμένο.
Παρόμοια είναι η εικόνα στα καταστήματα ευκολίας και στα μικρά παντοπωλεία. Από τα 29.551 σημεία του 2011, απέμειναν το 2024 μόλις 21.536, με μείωση 27%. Παρότι κάποια από αυτά επιλέγουν τη μετάβαση στο οργανωμένο εμπόριο μέσω franchise, η συνολική τάση παραμένει πτωτική.
Την ίδια ώρα, τα σούπερ μάρκετ επεκτείνονται. Ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 8,4% την τελευταία δεκαετία, ενώ η αξία των πωλήσεων στο οργανωμένο λιανεμπόριο καταγράφει αύξηση 7,2%. Η μετατόπιση των καταναλωτών είναι ξεκάθαρη: οι αγορές συγκεντρώνονται στις μεγάλες αλυσίδες, με τα μικρά καταστήματα έως 100 τ.μ. να σημειώνουν πτώση 2,7%.
Οι λόγοι της κατάρρευσης του παραδοσιακού λιανεμπορίου είναι πολλοί: η απελευθέρωση του επαγγέλματος και η κατάργηση του παλιού καθεστώτος αδειοδότησης, η εκτίναξη του ηλεκτρονικού εμπορίου που ακύρωσε το πλεονέκτημα της αμεσότητας, καθώς και η απορρόφηση μικρότερων επιχειρήσεων από μεγάλες αλυσίδες.
Σημαντικό ρόλο παίζει και η ψυχολογία των καταναλωτών. Η αβεβαιότητα για το εισόδημα, ο υψηλός πληθωρισμός στα τρόφιμα και το αυξημένο κόστος ζωής περιορίζουν τη διάθεση για μικρές καθημερινές αγορές. Στην έρευνα της Circana Hellas, το 70% των Ελλήνων δηλώνουν ότι νιώθουν «οριακά φτωχοί», ενώ η πλειονότητα εμφανίζεται επιφυλακτική και περιορίζει τα έξοδα, επηρεάζοντας άμεσα την επιβίωση των μικρών επιχειρήσεων.
Η ελληνική γειτονιά αλλάζει — και μαζί της χάνεται ένα κομμάτι κοινωνικότητας και ταυτότητας. Αν και οι μεγάλες αλυσίδες αυξάνουν την παρουσία τους, το ερώτημα που μένει είναι τι μέλλον θα έχουν οι μικρές ανεξάρτητες επιχειρήσεις που για χρόνια αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του τοπικού εμπορίου.
