γράφει ο Χρίστος Καλουντζόγλου-δημοσιογράφος-συγγραφέας
Διαβάζω για τρίτη φορά το βιβλίο της Κωνσταντίνας Στ. Καλλιντζή «Ένιανιτσhιφαλάδα να πιτάξντγκαρπουζουφλάδα;». Δίπλα ο γάτος μου, ο Παρασκευάς, με καταγωγή από την Αγία Παρασκευή Λέσβου. Ανοίγει το ένα μάτι, με βλέπει να γελώ μοναχός μου.
«Τούτους ξικαπίστρουσι…», σκέφτεται (ο γάτος).
«Α, πνασικαψ του κρουμύδ», μουρμουρίζω, απευθυνόμενος στη συγγραφέα, που δεν είναι δίπλα μου, μα με όλα τούτα που γραψε στη ντοπιολαλιά τσΑγιαπαρασhτσhιβγίςείναι σα να μου κάνει παρέα δια ζώσης.
«Α να γιαμ΄, ξκομ… Χριστέλ΄ μι τούτα τα καπουτισhνά στου τιτράδγιουτς Ντίνας γιλάς;», μου λέει ο γάτος, ο Παρασκευάς με απορία.
Βλέπετε, αγαπητοί μου, ο Παρασκευάς ζει εδώ και 15 χρόνια στην Αθήνα και έχει συνηθίσει τα «ιλλινικά». Όχι πως τα ξέχασε και τα χουργιανά. Μα τίλιγια να συνουνουγιέται μι τςάλλιςτς΄κάτιςστ΄ Αθήνις;
Δεν διακινδυνεύω να με χαρακτηρίσει «προυτνό» ο Παρασκευάς. Γιατί δεν έπαψε ποτέ να είναι Αγιαπαρασhτσhιβγώτς. Είναι γάτος που κράτησε στ΄ αρμάρ τ’ μυαλού τ΄, τις πρώτες αθρουπίσιςκουβέντιςπ΄άκσιζντΚαυκάρα. Εξ΄ου και η κατανόηση που δείχνει καθώς με αντιλαμβάνεται να απολαμβάνω το βιβλίο της Κωνσταντίνας Στ. Καλλιντζή.
Οι σημειώσεις τούτες δεν φιλοδοξούν να είναι κριτική προσέγγιση στο βιβλίο της Κωνσταντίνας, γιατί δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός αναφερόμενος σε μια καλή μου φίλη. Τις γράφω για να εκφράσω τον θαυμασμό μου για τη δουλειά που έκανε, καταγράφοντας μιαν ιστορία στη ντοπιολαλιά μας. Διαβάζοντας το βιβλίο ήταν σα να είχα κοντά μου τη γιαγιά μου, την Μαριάνθη, να μου εξιστορεί ιστορίες από τα παλιά.
Η αξία του βιβλίου της Κωνσταντίνας Στ. Καλλιντζή τονίζεται ήδη στην αρχή του προλόγου, που υπογράφει η γλωσσολόγος Αγγελική Ράλλη, η οποία επισημαίνει ότι το έργο «μας ταξιδεύει στη λεσβιακή γη της Αγίας Παρασκευής, μας κάνει κοινωνούς του διαλεκτικού της λόγου, της προφορικής της παράδοσης, μας φέρνει σε επαφή με φωνές, πολλές από τις οποίες έχουν σιγήσει για πάντα…»
Με αυτόν τον τρόπο, η Κωνσταντίνα Στ, Καλλιντζή συμβάλλει στη διάσωση της ντοπιολαλιάς μας. Δεν είναι μόνο που σώζει λέξεις κι εκφράσεις, μα το πιο εντυπωσιακό είναι που δημιουργεί κανόνες γραφής για να αποδώσει τ΄ αγιαπαρασhτσhιβγώτκα. Έτσι έχουμε στα χέρια μας ένα βιβλίο αναφοράς για τη ντοπιολαλιά, χρήσιμο στους ντόπιους και στους μελετητές της γλώσσας.
Απέναντι στην τυποποιημένη νεοελληνική, που λειτουργεί ισοπεδωτικά για την πολυχρωμία της γλωσσικής μας κληρονομιάς, η συγγραφέας προτάσσει τη δική της συμβολή που λειτουργεί λυτρωτικά για όποιον ενδιαφέρεται να διαφυλάξει το πολιτισμικό μας φορτίο. Έργο σημαντικό γιατί, (όπως γράφει η Κωνσταντίνα Στ. Καλλιντζή για να εξηγήσει «τί τςήρτιτσhέγραψιτούτουνα του βιβλιαρέλ΄” ), όσοι έχουμε την τύχη να γεννηθούμε στο νησί, απίντινίςγιννθήκαμι τα χουργιανάακούμι…
Σίγουρα δεν έχει νόημα να αποκηρύξουμε τα «ιλλινικά», μα ούτε να «ντριπόμιστι να μλήξουμε τα μυτιληνιά, πάτσhι μας πουν «γκασμάδις», όπως επισημαίνει η συγγραφέας.Αντί οποιασδήποτε εξήγησης, ο λόγος στην συγγραφέα: Τα χουργιάτκαξιγκντούν του θυμητκό μας «ανιβρούνθύμσις, αγάπις, όχτρις… για ανιγυρίστι του κουματέλ΄μεζ ντου νου σας, άμα πούμι του κατμέρ «νάρκισσο», έχ΄ άραγιςτοσhπουλύ μυρουδιά που να καπαντίζh ντου γκόσμου;»
Κι όσο για την εξαιρετικά τιμητική αναφορά της Κωνσταντίνας ζντ ΗΧΩ, «του πιρουδικούτ΄χουργιού μας»και σε εμένα προσωπικά, πέρα από ένα τεράστιο ευχαριστώ, οφείλω να πω ότι τα κείμενά της είναι τα στολίδια του περιοδικού μας και τα χρειαζόμαστε για να παίρνιν αγέρα τα μυαλά μας… Για να κουρδτσhόμιστι σα ντ ξhνηντπουρδήαπίντ χαρά μας, πούνι η Ντίνα θκο μας μουρέλ.
Η φροντισμένη έκδοση από το Παρατηρητή της Θράκης με το ωραίο εξώφυλλο που σχεδίασε η Ευτυχία Ηλιάδου, με βάση σκίτσο του ΜίλτηΠαρασκευαϊδη, είναι απόδειξη πως η ελληνική περιφέρεια έχει όλες τις δυνατότητες για ποιοτικές δουλειές. (Πληροφορίες για τα βιβλία των εκδόσεων Παρατηρητής της Θράκης στη διεύθυνση paratiritisbooks.gr. Και για όσες και όσους θέλουν να παραγγείλουν το βιβλίο της Κωνσταντίνας, στη διεύθυνση : https://www.paratiritisbooks.gr/product/eni-anitshifalada-na-pitax-nt-gkarpouzouflada-dialektos-tis-agias-paraskevis-lesvou/
