Στον Μανταμάδο, η γη δεν είναι απλώς χώμα, είναι μνήμη, τέχνη και ζωή. Από αυτή τη γη, πλούσια σε άργιλο, ξεπηδά εδώ και αιώνες η αγγειοπλαστική παράδοση που έκανε το χωριό μας γνωστό σε όλο το Αιγαίο, και πέρα απ’ αυτό. Μόλις σαράντα εκατοστά κάτω από το έδαφος κρύβεται η πρώτη ύλη ενός θαύματος. Το χώμα που γίνεται πηλός και στα χέρια των μαστόρων του Μανταμάδου μεταμορφώνεται σε σκεύη, σε στολίδια, σε εργαλεία καθημερινότητας και πολιτισμού.
Η παραλία του Μανταμάδου υπήρξε κάποτε ένα από τα σημαντικότερα αγγειοπλαστικά κέντρα του νησιού. Εβδομήντα εργαστήρια, από τον Παλιό και τον Ανοιχτό, ως τον Ασπροπόταμο, τον Άγιο Στέφανο και την Καμίλα, δούλευαν αδιάκοπα, με κάθε εργαστήριο να είναι και μια οικογένεια, μια μικρή κοινότητα δεμένη με τον πηλό, το νερό και τη φωτιά. Οι άντρες στον τροχό και στις βαριές δουλειές του χώματος, οι γυναίκες στο καμίνι, στη διακόσμηση και στη φροντίδα του σπιτιού. Όλοι μαζί, φύλακες μιας τέχνης που περνούσε από γενιά σε γενιά.
Από τα χέρια αυτών των ανθρώπων γεννήθηκαν τα ξακουστά κουμάρια του Μανταμάδου, τα «ψυγεία Μανταμάδου» , όπως τα αποκαλούσαν. Φτιαγμένα από το πορώδες, χοντρόκοκκο χώμα του τόπου, κρατούσαν το νερό δροσερό προσφέροντας ανακούφιση, σε όσους το έπιναν. Ήταν εξαγώγιμο προϊόν, που ταξίδευε από την Αλεξανδρούπολη ως την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, φτάνοντας ακόμη και στη Σίφνο και τη Σκύρο — νησιά με δική τους αγγειοπλαστική παράδοση, που όμως αναγνώριζαν την αξία των μανταμαδιώτικων κουμαριών.
Ο διάκοσμος των σκευών, λιτός αλλά γεμάτος νόημα, φέρει σύμβολα που μιλούν για τις αξίες του τόπου μας: η σπείρα, σημάδι ενότητας και ειρήνης• η φτέρη, σύμβολο φιλίας και ελευθερίας. Μέσα σε κάθε γραμμή και καμπύλη ζει η ψυχή του χωριού, η αγάπη για τη δημιουργία, η περηφάνια για τη γη που θρέφει και εμπνέει.
Το καθιερωμένο ημερολόγιο της Ηλιαχτίδας για το 2026 είναι αφιερωμένο σε αυτή την αρχαία τέχνη του Μανταμάδου, την αγγειοπλαστική, και τα αντικείμενα που συντρόφεψαν τη ζωή των ανθρώπων σε κάθε εποχή: κουμάρια, θυμιατά, λαδικά, γαβάθες, φουφούδες, στεφάνια… Καθένα τους κουβαλά μια ιστορία, ένα κομμάτι από το χώμα και τη μνήμη μας.
Με το βλέμμα στραμμένο στο νέο έτος, ευχόμαστε το 2026 να είναι γεμάτο δημιουργία, ειρήνη και ενότητα, όπως η σπείρα που στολίζει τα κουμάρια μας, όπως ο κύκλος της ζωής που ξαναρχίζει κάθε φορά που τα χέρια πιάνουν πηλό και τον κάνουν τέχνη.
Ευχές για ένα φωτεινό, δημιουργικό και γαλήνιο 2026.
Ο Σύλλογος Ηλιαχτίδα ευχαριστεί:
Ευχαριστούμε από καρδιάς τους αγγειοπλάστες
Παραδοσιακό εργαστήρι αγγειοπλαστικής Δ.Κουβδής
Παναγιώτη Τιτιγαρη
Dimitris Stamatis Pottery – Κεραμική Τέχνη Δ.Σταμάτης
Stelios Stamatis – Handmade Ceramics Workshop
που κρατούν ζωντανή τη φλόγα μιας τέχνης πολύτιμης, της αγγειοπλαστικής, που ολοένα σβήνει με τον χρόνο. Με τα χέρια τους πλάθουν όχι μόνο το χώμα, αλλά και τη μνήμη, την πίστη και την παράδοση του Μανταμάδου.
Πίσω τους πάντα οι αφανείς ήρωες: οι μητέρες τους, οι γυναίκες τους και τα παιδιά τους, που στηρίζουν με αγάπη και υπομονή αυτό το δύσκολο και απαιτητικό έργο. Χωρίς εκείνα τα χέρια και την καθημερινή φροντίδα τους, η τέχνη αυτή δεν θα μπορούσε να αντέξει.
Ευχαριστούμε επίσης θερμά την ερασιτέχνη φωτογράφο, την Stella Lioliou
που με το έμπειρο βλέμμα και την ευαισθησία της αποτύπωσε με σεβασμό και φως τη μαγεία της δημιουργίας και τη σιωπή του πηλού που μεταμορφώνεται σε κεραμικό αντικείμενο.
