Η μνήμη των γιορτών μέσα από φωνές, μελωδίες και ευχές
Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς αποτελούν ένα από τα πιο αγαπημένα και διαχρονικά έθιμα της ελληνικής παράδοσης, που εξακολουθεί να ζει και να ανανεώνεται μέσα στον χρόνο. Στην Καλλονή, η καντάδα με τα κάλαντα δεν είναι απλώς ένα τυπικό έθιμο, αλλά μια συλλογική εμπειρία που γεμίζει τα σοκάκια με μουσική, παιδικές φωνές και ευχές για τη νέα χρονιά.
Όπως και παλαιότερα, παιδιά σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας τρίγωνα αλλά και μουσικά όργανα όπως κιθάρες, ακορντεόν, λύρες ή φυσαρμόνικες. Χτυπούν την πόρτα και ρωτούν με σεβασμό και χαμόγελο: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση είναι θετική, ξεκινούν να τραγουδούν τα κάλαντα, κλείνοντας πάντα με τη γνώριμη ευχή: «Και του χρόνου. Χρόνια Πολλά».
Ως ανταμοιβή, οι νοικοκύρηδες προσφέρουν στα παιδιά κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα το έθιμο ήθελε να τους δίνουν γλυκίσματα, όπως μελομακάρονα και κουραμπιέδες, σύμβολα φιλοξενίας και γιορτινής αφθονίας.
Τα κάλαντα τραγουδιούνται παραδοσιακά την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων, με διαφορετικό περιεχόμενο και στίχους για κάθε γιορτή. Η λέξη «κάλαντα» προέρχεται από τη λατινική λέξη calenda, που σημαίνει αρχή του μήνα, γεγονός που υπογραμμίζει τον συμβολισμό τους ως καλωσόρισμα μιας νέας περιόδου.
Η ιστορία τους, ωστόσο, χάνεται πολύ βαθύτερα στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Αντίστοιχα έθιμα συναντώνται στην αρχαιότητα, όπως η «Ειρεσιώνη», όπου παιδιά κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στολισμένο με κόκκινες και άσπρες κλωστές, πάνω στις οποίες έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων. Σε άλλες περιπτώσεις κρατούσαν ομοίωμα καραβιού, σύμβολο του ερχομού του θεού Διονύσου και της αναγέννησης.
Οι στίχοι των πρωτοχρονιάτικων καλάντων μέσα από την καλλονιάτικη καντάδα με αναφορές στον Άγιο Βασίλειο, τη νέα χρονιά και την ευλογία για το σπίτι και την οικογένεια, συνεχίζουν να μεταφέρουν μηνύματα ελπίδας, καλοτυχίας και αισιοδοξίας
Ετέλειωσεν ο χρόνος κι ήρθε η Πρωτοχρονιά,
Βασιλείου του Μεγάλου να ’χετε καλή χρονιά.
Ο Βασίλειος ο Μέγας, Ιεράρχης θαυμαστός,
εις την οικογένειάν σας να ’ναι πάντα βοηθός.
Καλή χρονιά, χρόνια πολλά, καλή χρονιά, χρόνια πολλά,
χαρούμενη, χρυσή Πρωτοχρονιά.
Εις αυτό το νέον έτος και την πρώτην του μηνός,
ήρθα να σας χαιρετήσω, δούλος σας ο ταπεινός.
Επειδή μας πλησιάζει ο πλανήτης της αυγής,
καληνύχτα σας αφήνω και να είστε ευτυχείς.
Μέσα από την καλλονιάτικη καντάδα, το έθιμο των καλάντων παραμένει ζωντανό όχι ως αναμνηστικό του παρελθόντος, αλλά ως ζωντανή πράξη κοινότητας και συλλογικής μνήμης. Ένα τραγούδι που κάθε χρόνο, τέτοιες μέρες, θυμίζει πως η ελπίδα και η ευχή εξακολουθούν να έχουν φωνή.
