Ο Μανώλης Σκουλικάρης είναι εκπαιδευτικός ρομποτικής και τεχνολογίας με ενεργή παρουσία σε σχολεία, εργαστήρια STEM και μαθητικές ομάδες που συμμετέχουν σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς. Η παιδαγωγική του προσέγγιση βασίζεται στην ελευθερία, την περιέργεια και την αποδοχή της αποτυχίας ως θεμέλιο της δημιουργικότητας.
Σε μια εποχή όπου η τεχνολογία διεκδικεί ολοένα και μεγαλύτερο χώρο στην εκπαίδευση, η εκπαιδευτική ρομποτική έχει αναδειχθεί σε έναν ιδιαίτερα ελκυστικό τομέα για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς. Πίσω όμως από τα εντυπωσιακά ρομπότ και τους διαγωνισμούς, βρίσκεται μια βαθύτερη αποστολή: να εμπνεύσει τα παιδιά να μάθουν μέσα από την αποτυχία, τη φαντασία και τη συνεργασία.
Σήμερα συνομιλούμε με τον Μανώλη Σκουλικάρη, έναν άνθρωπο που δεν είδε ποτέ τη ρομποτική σαν «μάθημα τεχνολογίας», αλλά σαν εργαλείο απελευθέρωσης της σκέψης και καλλιέργειας της αυτοπεποίθησης. Ο ίδιος δεν ξεκίνησε ως εκπαιδευτικός, αλλά η εμπειρία του με μια ομάδα μαθητών το 2014 τον έκανε να αλλάξει πορεία ζωής. Από τότε, παραμένει ακούραστος συνοδοιπόρος σε ομάδες παιδιών που ονειρεύονται, σχεδιάζουν και δημιουργούν.
Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε αρχικά στην εκπαιδευτική ρομποτική και τι συνεχίζει να σας εμπνέει μετά από τόσα χρόνια ενασχόλησης;
Όλα ξεκίνησαν το 2014, με έναν εντελώς απρόσμενο αλλά καθοριστικό τρόπο. Μια ομάδα μαθητών, με επικεφαλής τον κύριο Κοντέλη, ήρθε και μου ζήτησε βοήθεια για να σχεδιάσουμε έναν δορυφόρο για τον διαγωνισμό CanSat. Ειλικρινά, στην αρχή ήμουν διστακτικός. Δεν ήξερα αν έχω τη μεταδοτικότητα, την υπομονή ή ακόμα και τη γνώση να βοηθήσω. Δεν είχα εμπειρία ως εκπαιδευτικός.
Και όμως… δημιουργήσαμε κάτι μοναδικό! Έναν δορυφόρο τρισδιάστατα εκτυπωμένο, πρωτοποριακό – και το πιο σημαντικό: τον δημιούργησαν τα ίδια τα παιδιά με τα χέρια τους, με το μυαλό τους, με την καρδιά τους! Το αποτέλεσμα; Δεύτερη πανευρωπαϊκή θέση! Ναι, δεύτερη! Μια ελληνική μαθητική ομάδα κατάφερε να σταθεί στην κορυφή της Ευρώπης – και εγώ ήμουν εκεί, δίπλα τους, όχι ως “ειδικός”, αλλά ως συνοδοιπόρος σ’ αυτό το μαγικό ταξίδι.
Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ήξερα: Αυτό είναι! Αυτό θέλω να κάνω! Όχι μόνο επειδή αγαπώ την τεχνολογία – που τη λατρεύω – αλλά επειδή ένιωσα για πρώτη φορά ότι προσφέρω κάτι αληθινό. Ένιωσα πως μπορώ να ανοίξω δρόμους. Να βοηθήσω τα παιδιά να δουν μέσα τους δυνάμεις που αγνοούσαν ότι έχουν. Να τους δείξω πώς να φαντάζονται, να χτίζουν, να δημιουργούν. Να τους δείξω ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.
Αυτό με κρατάει ζωντανό και παθιασμένο ακόμα και σήμερα! Ότι κάθε φορά που μπαίνω σε μια τάξη ή εργαστήριο, δεν ξέρω τι ακριβώς θα φτιάξουμε, αλλά ξέρω σίγουρα ότι θα “ανάψουν φωτιές” στα μάτια κάποιων παιδιών. Και αυτές οι σπίθες είναι που με εμπνέουν να συνεχίζω – με περισσότερη ενέργεια από ποτέ!
Ποια θεωρείτε πως είναι η μεγαλύτερη αξία της ρομποτικής για τα παιδιά – είναι η τεχνολογία, η δημιουργικότητα ή κάτι βαθύτερο;
Ας το πούμε ξεκάθαρα: η ρομποτική, έτσι όπως πλασάρεται σήμερα, έχει καταλήξει πολλές φορές να είναι απλώς μια ετικέτα – ένα «brand» που χρησιμοποιείται για να πουληθεί ένα ωραίο πακέτο σε ενθουσιασμένους γονείς. Όμως αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη ρομποτική που οραματίζομαι και προσφέρω εγώ.
Στο δικό μου εργαστήριο, η ρομποτική δεν είναι ένα σετ οδηγιών, δεν είναι το να ενώσεις εξαρτήματα σαν να φτιάχνεις παζλ. Είναι μια ζωντανή εμπειρία, ένα ταξίδι μέσα από τη δοκιμή, την αποτυχία, τον ενθουσιασμό και την ανακάλυψη.
Δεν διδάσκω στα παιδιά “να μην κάνουν λάθος”. Τους λέω ξεκάθαρα:
Κάντε όσα περισσότερα λάθη μπορείτε! Χάλασέ το, σπάσ’ το, ξαναχτίσε το, ανακάλυψε πώς λειτουργεί!
Μόνο έτσι μαθαίνεις.
Σε όλα τα υπόλοιπα μαθήματα τους λένε: «Μην κάνεις λάθος», «Υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση», «Πρόσεχε».
Εγώ τους λέω:
Πειραματίσου. Συνεργάσου. Σκέψου διαφορετικά. Τόλμησε να αποτύχεις!
Αυτό που προσφέρω δεν είναι απλώς “τεχνολογία”. Είναι η ευκαιρία για τα παιδιά να αναπτύξουν κριτική σκέψη, να μάθουν από τα λάθη τους, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση μέσα από την αποτυχία. Αυτή είναι η πραγματική αξία.
Η ρομποτική μου δεν χωράει στα στενά πλαίσια της παραδοσιακής διδασκαλίας. Είναι ένα ανοιχτό εργαστήριο ελευθερίας και δημιουργικότητας, όπου κάθε παιδί μπορεί να ανακαλύψει τον δικό του δρόμο και – γιατί όχι – να αλλάξει τον κόσμο.
Γιατί στο τέλος της ημέρας, η μεγαλύτερη αξία της ρομποτικής δεν είναι η τεχνολογία.
Είναι η απελευθέρωση του μυαλού. Είναι το θάρρος να σκέφτεσαι, να δοκιμάζεις, να αμφισβητείς και να προχωράς.
Συμμετείχατε στο Dragons’ Den παρουσιάζοντας την πρότασή σας – ποιο ήταν το όραμά σας πίσω από αυτή την επιχειρηματική πρωτοβουλία;
Η συμμετοχή μου στο Dragons’ Den δεν ήταν απλώς μια επιχειρηματική προσπάθεια. Ήταν ένα κάλεσμα για εκπαιδευτική αφύπνιση. Ήθελα να μεταφέρω το μήνυμα ότι υπάρχει και άλλος δρόμος στην εκπαίδευση – ένας δρόμος που δίνει στα παιδιά χώρο να σκεφτούν, να αποτύχουν και να εξελιχθούν.
Το όραμά μου είναι να δημιουργήσω μια κοινότητα εκπαιδευτικών που μοιράζονται τις ίδιες αξίες: άνθρωποι που βλέπουν το σχολείο όχι ως μηχανισμό εξετάσεων, αλλά ως πεδίο πειραματισμού και ελευθερίας. Θέλω να δώσω σε εκπαιδευτικούς τα εργαλεία και την έμπνευση για να γίνουν πραγματικοί καθοδηγητές και όχι διαχειριστές ύλης.
Ονειρεύομαι ένα εκπαιδευτικό οικοσύστημα που θα ξεκινά από τη ρομποτική αλλά θα αγγίζει όλα τα μαθήματα. Που θα ενσωματώνει την κριτική σκέψη, τη συνεργασία, την αποτυχία ως βασικά στοιχεία της μάθησης. Θέλω αυτό να ξεκινήσει από την ιδιωτική εκπαίδευση, αλλά – γιατί όχι; – να περάσει και στη δημόσια.
Πολλοί με συμβούλεψαν να «μείνω στο εργαστήριό μου». Όμως εγώ πιστεύω ότι αυτή η φλόγα πρέπει να μεταδοθεί. Η γνώση δεν είναι κάτι που πρέπει να κρατήσεις για τον εαυτό σου – είναι κάτι που μοιράζεσαι για να φέρεις αλλαγή. Γιατί ένας εμπνευσμένος εκπαιδευτικός μπορεί να αλλάξει ζωές. Και αυτό είναι το στοίχημα που βάζω κάθε μέρα.
