Για δεύτερη χρονιά ο δραστήριος σύλλογος του Αφάλωνα αναβίωσε το έθιμο με τα σύκα, τα «φουρνέλια» τα οποία έχει καταγραφεί στην προφορική ιστορία ως εξής: οι κάτοικοι του Αφάλωνα στις 29 Αυγούστου, τιμώντας τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, νήστευαν κάθε τροφή καθώς και το ελαιόλαδο.
Στο πλαίσιο της νηστείας άναβαν μια μικρή φωτιά σε κάθε γειτονιά και δημιουργούσαν ένα αυτοσχέδιο φουρνάκι, τα «φουρνέλια» δηλαδή. Πάνω σε τσίγκο ή σχάρες έψηναν τα ξερά σύκα. Τα «ψταλέλια» ήταν μια δυναμωτική τροφή που τους επέτρεπε να ακολουθήσουν με θρησκευτική ευλάβεια τη νηστεία τους τρώγοντας παράλληλα μια δυναμωτική τροφή.
Ο Αφάλωνας είναι ένα πανέμορφο χωριό σε απόσταση 7 χλμ από τη Μυτιλήνη. Δεσπόζει πάνω από ένας ελαιώνα απέναντι από το παραλιακό χωριό Παναγιούδα και τον κάμπο των Παμφίλων. Την ονομασία του την πήρε από τα πολλά αλώνια που υπήρχαν στην περιοχή και συγκεκριμένα τα Επάνω Αλώνια. Έχει υψόμετρο 98 χλμ. Από τη θάλασσα. Είναι από τα παλαιότερα χωριά της Λέσβου και αναφέρεται σε έναν παλιό κώδικα της Μητρόπολης Μυτιλήνης που γράφτηκε ανάμεσα στα έτη 1567 – 1652. Το χωριό έχει αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής όπως πύργους και πυργόσπιτα με σαχνισίνια. Από τους παλαιότερους πύργους που έχουν σωθεί στη Λέσβο οι δύο βρίσκονται στον Αφάλωνα. Είναι οι πύργοι Μαϊστρέλλη και Χριστόφα, πέτρινα τριώροφα κτίσματα μεσαιωνικού οχυρωματικού τύπου που υπάρχουν τουλάχιστον από τον 18ο αι. Αυτοί οι δύο διασώθηκαν από τον καταστροφικό σεισμό του 1867, από τον οποίο κατέρρευσαν τα περισσότερα σπίτια στον Αφάλωνα. Μετά τον σεισμό αυτό πολλοί κάτοικοι του Αφάλωνα μετακινήθηκαν και έχτισαν νέες κατοικίες στην κοντινή παραθαλάσσια περιοχή που θα εξελιχθεί σιγά σιγά στο σημερινό χωριό Παναγιούδα.
Στην είσοδο του χωριού μας υποδέχεται μια παλιά βρύση, η Τσουσμεδέλ, και ένα μικρό εκκλησάκι, ο Αη Γιώργης. Δίπλα σ’ αυτό ένας χώρος πάρκινγκ περιτρυγιρισμένος από καλαμιές δημιουργεί ένα εντυπωσιακό μπαλκόνι με θέα στο χωριό Πάμφιλα και το κάμπο του και την Παναγιούδα με άνοιγμα του ματιού στη θάλασσα μέχρι την απέναντι ακτή της Μικράς Ασίας. Πολύ εντυπωσιακή και μάλιστα από μακριά είναι η εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, συνδεδεμένη με πολλούς ντόπιους ιερούς θρύλους που είναι τρίκλιτη σταυρεπίστεγη βασιλική με στοιχεία βυζαντινά και γοτθικά, όπως πολλές εκκλησίες στη Λέσβο, (πληροφορίες από Toponymia.gr )
