Η πρόσφατη επίσκεψή μου στη Θεσσαλονίκη και η φιλοξενία στις εγκαταστάσεις του Ανατόλια δεν θύμιζαν μια συνηθισμένη δημοσιογραφική αποστολή. Ήταν μια άμεση, βιωματική επαφή με μια ιστορική αλλαγή που ήδη εξελίσσεται στη χώρα.Τη λειτουργία του πρώτου μη κρατικού, μη κερδοσκοπικού πανεπιστημίου στην Ελλάδα. Το Anatolia American University άνοιξε επίσημα τις πύλες του φέτος και έφερε μαζί του μια πραγματικότητα που η Ελλάδα συζητούσε επί δεκαετίες αλλά ποτέ δεν είχε αγγίξει.
Από τα πρώτα βήματα στο campus, ήταν ξεκάθαρο ότι αυτός ο νέος θεσμός δεν ξεκινά από το μηδέν. Η παράδοση του Ανατόλια, η οργανωμένη δομή και η ακαδημαϊκή κουλτούρα του, θύμιζαν πανεπιστήμιο με εκατοντάδες χρόνια εμπειρίας και όχι ένα ίδρυμα που μόλις κάνει τα πρώτα του βήματα στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση. Με τεχνογνωσία 130 ετών και διεθνή δράση ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, η ταυτότητά του δείχνει παγιωμένη και καθόλου πειραματική.
Κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης στους χώρους του πανεπιστημίου, ο πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια, Δρ. Πάνος Βλάχος, παρουσίασε με σαφήνεια τη νέα εποχή που διαμορφώνεται. «Η Θεσσαλονίκη έχει όλα τα στοιχεία για να γίνει η Βοστώνη της Ευρώπης», τόνισε, εξηγώντας ότι οι Έλληνες φοιτητές δεν θα είναι πλέον αναγκασμένοι να αναζητούν ποιοτικές σπουδές στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα θα δούμε επιστροφή νέων επιστημόνων στη χώρα. Τα λεγόμενά του επιβεβαιώνει η σημερινή εικόνα του ιδρύματος με φοιτητές από 23 χώρες να βρίσκονται ήδη στη Θεσσαλονίκη, ενώ περισσότερα από 1.400 άτομα από το εξωτερικό περνούν ετησίως από τα προγράμματα ανταλλαγής του Ανατόλια.
Από την πλευρά του, ο πρύτανης του νέου πανεπιστημίου, Δρ. Στάμος Καραμούζης, έδωσε έμφαση στη φιλοσοφία λειτουργίας ενός μη κρατικού, μη κερδοσκοπικού ιδρύματος που δεν επιδιώκει να ανταγωνιστεί αλλά να συμπληρώσει το δημόσιο πανεπιστημιακό σύστημα. «Δεν λαμβάνουμε καμία κρατική ή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Βασιζόμαστε σε δίδακτρα και φιλανθρωπία», σημείωσε, υπογραμμίζοντας τη δυνατότητα ευελιξίας και υψηλών ακαδημαϊκών προτύπων.
Η καθημερινή ζωή στο campus επιβεβαιώνει αυτήν την προσέγγιση. Οι κήποι, οι ανοιχτοί χώροι, η θέα, οι σύγχρονες αίθουσες και η ατμόσφαιρα ηρεμίας και οργάνωσης δίνουν την εντύπωση ενός διεθνούς κέντρου εκπαίδευσης. Καθηγητές, στελέχη και φοιτητές ήταν πρόθυμοι να μοιραστούν εμπειρίες, εξηγώντας πώς χτίζεται στην πράξη ένα πανεπιστήμιο με πρότυπα που συναντά κανείς στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Σήμερα, το ίδρυμα αριθμεί πάνω από 200 ενεργούς φοιτητές, ενώ άλλοι 160 αναμένεται να ξεκινήσουν τον Ιανουάριο νούμερα που δείχνουν έναν ρυθμό ανάπτυξης που ξεπερνά κάθε αρχική εκτίμηση.
Η λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα δεν αποτελεί απλώς εκπαιδευτική εξέλιξη αλλά μια συνολική μεταρρύθμιση με επιπτώσεις στην οικονομία, στην κοινωνία και στη διεθνή εικόνα της χώρας. Οι υπεύθυνοι του ιδρύματος περιγράφουν μια Ελλάδα που μπορεί πλέον να προσφέρει πανεπιστημιακές σπουδές αντίστοιχες με εκείνες της Ευρώπης και των ΗΠΑ, να προσελκύσει φοιτητές από το εξωτερικό, να ενισχύσει τον εκπαιδευτικό τουρισμό και να αποτελέσει πραγματικό πόλο ανάπτυξης για πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη.
Ωστόσο, τα εμπόδια δεν λείπουν. Ο Δρ. Βλάχος αναφέρθηκε ξεκάθαρα σε ένα από τα πιο σοβαρά, όπως η καθυστέρηση στην έκδοση βίζας για φοιτητές τρίτων χωρών. «Φοιτητές χάνουν προθεσμίες. Στην Ινδία για παράδειγμα, οι ελληνικές προξενικές αρχές είναι ανύπαρκτες πολλές φορές χρειάζονται έως και έξι μήνες», είπε, επισημαίνοντας πως αυτό το ζήτημα μπορεί να πλήξει τον δρόμο της διεθνοποίησης αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.
Παρά τις δυσκολίες, το campus έχει ήδη αποκτήσει έντονα πολυπολιτισμικό χαρακτήρα. Οι μαρτυρίες των φοιτητών είναι αποκαλυπτικές.Ο Νικ από τη Ρουμανία μιλά για «ζωντανή και ιδανική φοιτητούπολη», ο Πάτρικ από το Τέξας επέλεξε τη Θεσσαλονίκη αντί της Ελβετίας επειδή τη θεωρεί «μια αυθεντική πόλη», η Δέσποινα από την Ελλάδα περιγράφει τη δική της επιλογή ως μια ευκαιρία να μείνει στον τόπο της και να σπουδάσει αυτό που θέλει χωρίς να αναγκαστεί να φύγει στο εξωτερικό, η Κέιτι εξηγεί πως προτίμησε μια πιο ανθρώπινη πόλη από τα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα ενώ η Ελένη με ρίζες από τη Βόρεια Μακεδονία και τις ΗΠΑ τονίζει τη «γνήσια πολυμορφία» του campus.
Το μέλλον διαγράφεται ακόμη πιο φιλόδοξο. Το Πανεπιστήμιο υλοποιεί ένα εκτεταμένο σχέδιο αναβάθμισης των υποδομών του έως το 2030, με τέσσερα νέα κτίρια, εκ των οποίων το πρώτο θα ολοκληρωθεί το 2027. Οι συνολικές επενδύσεις φτάνουν τα 70 εκατομμύρια ευρώ ποσό που στοχεύει στη δημιουργία μιας πανεπιστημιούπολης για περισσότερους από 1.000 φοιτητές.
Το ταξίδι στη Θεσσαλονίκη απέδειξε ότι η μεταρρύθμιση των μη κρατικών πανεπιστημίων δεν είναι μια θεωρητική συζήτηση ούτε ένα σχέδιο στο χαρτί. Είναι μια πραγματικότητα που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας. Το Anatolia American University λειτουργεί, αναπτύσσεται, προσελκύει φοιτητές και θέτει τα θεμέλια για μια νέα εποχή στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση. Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν θα πετύχει, αλλά πόσο γρήγορα θα αλλάξει τον χάρτη των πανεπιστημιακών σπουδών στη χώρα. Και όλα δείχνουν ότι η ακαδημαϊκή πρωτεύουσα αυτής της νέας εποχής βρίσκεται στα βόρεια, στη Θεσσαλονίκη.
