Οι Ταξιάρχες και τα 113 χρόνια Ελευθερίας της Λέσβου
Η Λέσβος ετοιμάζεται να τιμήσει αύριο διπλή επέτειο:
Τη Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ & Γαβριήλ – και τα 113 χρόνια από την απελευθέρωση του νησιού από την Οθωμανική κυριαρχία, 8 Νοεμβρίου 1912.
Σε αυτό το νησί, η εορτή των Ταξιαρχών δεν είναι ένα «τυπικό θρησκευτικό γεγονός». Είναι πολιτισμικός πυρήνας, ιστορική μνήμη, λαϊκή ταυτότητα. Από βορρά έως νότο, οι ναοί του Ταξιάρχη αποτελούν «δείκτες» μνήμης και πίστης. Και το αξιοσημείωτο είναι ότι πολλοί από αυτούς δεν είναι απλά μικρές ενοριακές εκκλησίες – αλλά μνημεία που έχουν υπηρετήσει γενιές ανθρώπων.
Ο ναός του Ταξιάρχη Μανταμάδου είναι μια απ τις εκκλησίες που γιορτάζουν αυτή την ημέρα.
Ο αρχικός ναός χτίστηκε πριν από το 1700. Το 1879 ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων. Το εικόνισμα του Αγίου είναι ανάγλυφο, κατασκευασμένο από άγνωστο υλικό και ο θρύλος αναφέρει ότι το φιλοτέχνησε ένας μοναχός, από πηλό και αίμα των μοναχών.
Γύρω στον 9ο και 10ο αι., το Αιγαίο περιτριγυριζόταν από άρπαγες Σαρακηνούς κουρσάρους, μουσουλμάνους ισπανοαραβικής προέλευσης, που είχαν καταστεί η φοβέρα και η συμφορά των παραλίων οικισμών του νησιού, σε μια επιδρομή τους Σαρακηνοί πειρατές έσφαξαν τους μοναχούς και γλίτωσε μονάχα ένας που είχε σκαρφαλώσει στη στέγη. Οι Αγαρηνοί τον κυνήγησαν αλλά όταν τον πλησίασαν είδαν μπροστά τους να έρχεται μια μανιασμένη θάλασσα που απειλούσε να τους καταπιεί. Τρομαγμένοι άφησαν τον καλόγερο και έφυγαν. Ο μοναχός Γαβριήλ, που απέδωσε τη σωτηρία του στον Ταξιάρχη, μάζεψε πηλό και με το αίμα των σκοτωμένων συνάδελφων του έφτιαξε το εικόνισμα του Αγίου. O Ναός του Tαξιάρχη γιορτάζει δυο φορές τον χρόνο. Mια στην κανονική του γιορτή των Αρχαγγέλων στις 8 Νοεμβρίου και τη δεύτερη, την Kυριακή των Mυροφόρων, που είναι τα εγκαίνιά του
Στο Καγιάνι ο ξακουστός ναός Ταξιαρχών.
Χτίστηκε το 1903 στη θέση όπου προϋπήρχαν παλαιότερα άλλοι δύο ναοί με την υπογραφή του αρχιτέκτονα Αργυρίου Αδαλή υπεύθυνου και για το Ναό του Αγίου Θεράποντα με τον οποίο έχει αρκετές ομοιότητες. Είναι βυζαντινού ρυθμού «σταυροειδής και σταυρεπίστεγος». Παραπλεύρως του δεξιού ψαλτηρίου δεσπόζει η περίφημη εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ βασισμένη σε τοιχογραφία προερχόμενη από τις προηγούμενες εγκαταστάσεις ενώ υπήρξε ντυμένη με αργυροκάλυμμα, διαδικασία που προέκυψε από την ευλάβεια των πιστών γύρω στο 1920.
Ωστόσο η παράδοση καταγράφει τις μαρτυρίες γυναικών του χωριού οι οποίες έβλεπαν τον Άγιο στον ύπνο τους να ζητά να βγάλουν το κάλυμμα από την εικόνα του. Αυτό συνέβη το 1927 και έκτοτε η επένδυση καλύπτει τη φορητή εικόνα του Αρχαγγέλου που βρίσκεται στο αριστερό κλίτος. Ο Ναός διαθέτει άφθονα ιερά κειμήλια. Ξεχωρίζουν ο περίφημος Σταυρός Αγιασμού φτιαγμένος περί το 1823 αποτελώντας πραγματικό έργο τέχνης, το ξυλόγλυπτο κουβούκλιο του Επιταφίου καθώς και η επτάφωτος λυχνία προερχόμενη από τον παλαιότερο ναό. Τέλος το κωδωνοστάσιο με την υπογραφή του πρωτομάστορα Δημητρίου Ζέρβα κατασκευάστηκε με πέτρες προερχόμενες από τη Μικρά Ασία ενώ η καμπάνα είναι ρωσικής καταγωγής.
Στη Βατούσα
Στη Βατούσα ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Ναός των Ταξιαρχών (1832 – 33), που ανήκει στον τύπο της βασιλικής χωρίς τρούλο, με το χαρακτηριστικό νεκροταφείο στον περίβολό του με τους μοναδικούς ιδιόρρυθμους κτιστούς τάφους του και ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1850) που είναι κτισμένος εξ’ ολοκλήρου από πελεκητή πέτρα.
Στον Παπάδο Γέρας
Η ιστορική εκκλησία του Ταξιάρχη (1836) από τον αρχιμάστορα Στρατήγη Καρέκο, με την τοιχογραφία του 16ου αιώνα από την παλαιότερη μικρή εκκλησία. Είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα διατήρησης παλαιών στοιχείων σε νέο ναό. Στον κυρίως ναό υπάρχει μία απ’ τις ελάχιστες τοιχογραφίες που σώζονται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πρόκειται για αγιογραφία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, η οποία πιθανότατα προέρχεται από τον προγενέστερο ναό και διασώθηκε μαζί με την τοίχο όπου είναι ιστορημένη. Περικλείεται με ξύλινο προσκυνητάρι, ενώ παλαιότερα καλυπτόταν με αργυρό πουκάμισο, το οποίο αφαιρέθηκε. Αποτελεί αχρονολόγητη εικόνα μνημειακών διαστάσεων, καθώς δεν έχει ταυτοποιηθεί η χρονολογία ιστόρησής της, και φέρει επιζωγραφήσεις, οι οποίες μειώνουν την αισθητική της αξία.
Στο Ακράσι
Χτισμένο σε λόφο — 41 χλμ από Μυτιλήνη, 17 χλμ από Πλωμάρι βρίσκεται το Ακράσι.
Γιορτάζει το γραφικό εξωκλήσι των Ταξιαρχών στην περιοχή Κάτω Τσιγκλού
Το όνομα «Ακράσι» προέρχεται από την «Άκρα».
Εδώ ο Ταξιάρχης δεν είναι μόνο προστάτης — είναι κυριολεκτικά ο φρουρός, από ψηλά.
Στον Ασώματο
Σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι η τρίκλιτη βασιλική των Ταξιαρχών, χτισμένη το 1746, που εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου. Στον περίβολό της στεγάζεται το Εκκλησιαστικό – Λαογραφικό Μουσείο, με παλαιές εικόνες, χειρόγραφα, νομίσματα και ιστορικά εκκλησιαστικά κειμήλια
Στην Πελόπη
Ο Ναός των Ταξιαρχών εγκαινιάστηκε στις 26 Αυγούστου 1834 απο τον τότε Μητροπολίτη Μηθύμνης Ιάκωβο.
Oι εικόνες στο τέμπλο φιλοτεχνήθηκαν την ίδια χρονιά το 1834 από τον αγιογράφο Κυριαζή, ενώ το καμπαναριό κτίσθηκε αργότερα, το 1870. O εντυπωσιακός αυλότοιχος αγκαλιάζει την Εκκλησία σαν κάστρο.
Στο Ναό τιμάται ιδιατέρως και Άγιος Λουκάς ο Ιατρός, όπου βρίσκεται προσκυνητάρι του Αγίου καθώς και ιερό λέιψανο του.
Στις 11 Ιουνίου γίνεται μεγάλη ιερά πανήγυρις όπου γίνεται και λιτάνευση της ιεράς εικόνας του Αγίου Λουκά.
Εντύπωση προκαλεί η θαυματουργή μεγαλοπρεπής εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο τέμπλο καθώς και στην είσοδο του Ναού που απεικονίζει τον Ταξιάρχη να πατάει επάνω σε εναν μουσουλμάνο.
